KNRM: Weersomslag en ondieptes vaak onderschat
ArrayDe Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM) lanceert een hotspotkaart met watergebieden waar watersporters vaak in de problemen komen door strandingen of weersomslag. De hotspotkaart is onderdeel van KNRM’s watersportcampagne “Wij helpen…bij nood en problemen op het water”. Met flyers in jachthavens, informatie op social media, www.knrm.nl en bijdragen in (online) media informeert de KNRM watersporters deze zomer wat te doen bij pech of noodsituaties op het water en hoe ze te voorkomen.
Op de hotspotkaart staan vijf gebieden op zee en binnenwateren waar watersporters vaak hulp moeten inschakelen van de KNRM vanwege vastlopen of problemen door plotselinge weersomslag. Door navigatiefouten lopen boten vast op ondieptes, met als gevolg schade en paniek aan boord. Als daarbij het weer ook nog omslaat leidt dat tot extra gevaarlijke situaties en schade door wind, golven en stroming. De KNRM ziet ieder jaar sowieso watersporters in de problemen komen door plotselinge weersomslag met schade aan zeilen en ongecontroleerde situaties aan boord tot gevolg.
Vastloopplekken
Het IJsselmeer, en dan met name de noordoostkant, is zo’n gebied waar de reddingboten van de KNRM geregeld uitvaren om boten los te trekken van zandbanken. Rondom ‘de Steile Bank’, een zandbank tussen Lemmer en Oudemirdum gaat het van twee meter diepte ineens naar dertig centimeter. En ook vlakbij Stavoren op het ‘Vrouwenzand’ eindigt voor veel watersporters een dagje zeilen abrupt doordat ze vastlopen.
Veel strandingen zijn te voorkomen als watersporters de tonnenlijn volgen en binnen vaargeulen blijven. Dat ziet ook Eric Rodenhuis, schipper bij reddingstation Stellendam aan de Haringvliet. “Dan willen ze de vaarroute even afsnijden of ze hebben oude kaarten. Het verandert zo snel. Als je denkt dat je het weet, omdat je hier jaren geleden ook hebt gevaren, dan gaat het dus mis. Soms komen ze er mee weg, omdat het vloed is. Maar de volgende keer met eb liggen ze vast. Blijf gewoon binnen de tonnenlijn, dan vaar je misschien een half uurtje langer, maar je hebt toch vakantie? Waarom zou je het risico nemen en vervolgens een halve dag verspillen omdat je vast komt te liggen?”
Ook op de Waddenzee zijn er bekende vastloopplekken; onder Texel bij zandplaat ‘De Bollen’, tussen Vlieland, Terschelling en Harlingen, met name rondom de Boontjes, Vlielanderbalg en net buiten de geul tussen Harlingen en West Terschelling. En ook onder Ameland en Schiermonnikoog net buiten de vaargeul en rondom Brakzand.
Camping op het water
Een plek waar watersporters niet verwachten dat er sprake is van eb en vloed en de KNRM veel vastlopers te hulp moet schieten, is de Biesbosch. Door KNRM’ers ook wel ‘de grootste camping op het water’ genoemd. Op een zomerse dag gaan mensen er met alles wat drijft het water op. Ze leggen aan bij één van de vele eilandjes en ontdekken als ze weer weg willen varen dat het water gezakt is en de boot muurvast ligt. Wachten totdat het vloed wordt is aan het einde van de dag meestal niet mogelijk, dus dan moet er alsnog een KNRM-reddingboot op pad. Al zal de KNRM allereerst de tip geven om alle opvarenden aan één kant te zetten en dan de boot los te duwen of een sleepje van een passant te vragen.
Waterplanten
Weer een ander type problemen zien KNRM-vrijwilligers rond de Randmeren in het Gooi; het IJmeer, Gooimeer en Eemmeer. Daar zorgt de waterplant Fonteinkruid voor vastgelopen schroeven en verstopte koelwaterleidingen. “Het zijn lange slierten, die rond de zomer steeds meer aan de wateroppervlakte komen te liggen”, vertelt Mark van den Brink, schipper bij KNRM-reddingstation Huizen. Ook hier het advies om gewoon in die vaargeul te blijven. “Daar worden de waterplanten ‘gemaaid’ en heb je minder kans dat de boel vastdraait.”
Weersomslag
Elke zomer komen er ook watersporters in de problemen door een onverwachte weersomslag. De Zeeuwse wateren bijvoorbeeld worden omringd door eilanden, dat zijn warmtebronnen waarboven makkelijk buien ontstaan. En op het relatief ondiepe IJsselmeer zorgt harde wind al snel voor flinke golven. Dat kan tot allerlei ellende leiden: Losgeslagen boten, gescheurde zeilen, paniek aan boord. Hoe voorkom je als watersporter dat je in de problemen raakt door weersomslag?
“Slecht weer komt zelden onverwachts”, aldus Henk Huizinga, meteoroloog bij Nimosmeteo.nl en Zeilen. Hij geeft cursussen en maakt weerberichten speciaal voor watersporters. “Watersporters die zeggen overvallen te zijn door harde wind of onweersbuien hebben zich vaak niet goed voorbereid. Check weerkaarten, daarop is te zien wat het weer gaat doen, bijvoorbeeld windy.com voor de windvoorspelling en hou de verwachtingen van het KNMI in de gaten. De waarschuwingen worden steeds locatiespecifieker, bijvoorbeeld per provincie. Sla ze niet in de wind. En vaar niet alleen op weerapps zoals Buienradar. Een onweersbui kan binnen vijf minuten vanuit het niets ontstaan. Weerapps maken een neerslagverwachting door de laatste beelden te kopiëren naar de toekomst. De ontwikkeling van nieuwe buien in die periode wordt dan niet ‘gezien’.”
Bloemkoolwolk
Naast alle kaarten en voorspellingen heeft de meteoroloog nog een belangrijk advies: kijk naar de lucht. Zeker in periodes waarin het land flink opwarmt ontstaan buien razendsnel. “Wanneer de onderste luchtlagen warm en de bovenste luchtlagen koud zijn, noemen we dat onstabiele lucht. Op zomerdagen wanneer het zwaarbewolkt en grijzig is, gebeurt er niet zoveel. Maar juist op warme dagen wanneer zon volop schijnt en het land goed opwarmt, dan zie je soms een steeds groter wordende wolk ontstaan in de vorm van een bloemkool”, legt hij uit. “Zo’n wolk gaat regen en onweer loslaten. Vanuit die bloemkoolwolk kan tot tientallen kilometers verderop een sterke wind opsteken, uit een onverwachte richting, zonder dat er een druppel regen valt. Let op of je die bloemkoolwolken ziet ontstaan en houd rekening met waar je vaart. Neem het weer serieus, het kan grillig zijn. Met kennis voorkom je dat de KNRM moet komen om je te helpen.”
De KNRM reist met je mee
Veiligheid op het water begint met een goede voorbereiding van je vaartocht. Download onze gratis app ‘KNRM Helpt’ in de App Store of Google Play. Registreer je vaartuig en maak vervolgens vaarplannen in de app. Gebruik daarvoor de vaarkaart en check de weersverwachting en de haveninformatie. Op het water kun je via de app binnen enkele seconden een noodoproep of een assistentieverzoek doen als het toch misgaat. Veilig uit, veilig thuis!
Informatie over pech of nood op het water? Check www.knrm.nl/wij-helpen
