Middel tegen bijwerkingen bestraling
ArrayHelaas is een tumor niet het enige dat wordt kapotgemaakt door radiotherapie. Ook gezond weefsel gaat eraan ten onder. Amerikaanse wetenschappers lijken nu een middel gevonden te hebben dat de bijwerkingen van bestraling tegengaat. De tumoren zelf waren daarvoor de bron van inspiratie.
Gezonde lichaamscellen worden niet direct vernietigd door straling, maar plegen zelfmoord. Dat is een standaard procedure, apoptose genaamd, die cellen starten als ze beschadigd of ziek zijn.
Tumorcellen zijn tumorcellen omdat ze hun zelfmoordmechanisme hebben uitgeschakeld. Zij woekeren daardoor vrolijk verder, beschadigd, ziek of niet. En dat bracht Lyudmila Burdelya, werkzaam aan het Roswell Park Cancer Institute in Buffalo, New York (VS), en collega-onderzoekers op een idee. Het resultaat daarvan publiceren ze in Science.
Tumorcellen stoppen de zelfmoordprocedure door het activeren van een specifiek eiwit in de cel genaamd ‘nuclear factor-κB’. Dat werkt als een schakelaar, in dit geval een uit-schakelaar. Nu wisten Burdelya en collega’s dat datzelfde eiwit in normale cellen wordt geactiveerd als hun oppervlak wordt ‘gekieteld’ door de zweepstaart van een bacterie. Met als gevolg dat ook bij die cellen het zelfmoordmechanisme wordt geblokkeerd.
De onderzoekers gebruikten die zweepstaart om een drug te ontwikkelen die hetzelfde effect teweeg moest brengen. Die werd vervolgens ingespoten bij resusapen.
Wanneer ze dat 45 minuten tot 24 uur voor de bestraling deden, waren de overlevingskansen groter en leefden de apen langer, dan de proefdieren die niet waren geïnjecteerd. Ook muizen kregen het middel toegediend. En bleven leven als dat een uur na de radiotherapie gebeurde. De tumoren hadden overigens nog wel steeds te lijden onder de straling.
Grootste angst van de onderzoekers was uiteraard dat door het injecteren van de anti-zelfmoorddrug, ze de kanker vrij spel zouden geven. Dat bleek niet het geval. Muizen die het middel hadden gekregen, vertoonden een half jaar na behandeling (nog) geen sporen van de ziekte, aldus de auteurs van het artikel in Science.
Burdelya en collega's denken zelfs dat hun vondst uiteindelijk gebruikt kan worden om mensen te beschermen tegen de gevolgen van een kernbom of ontplofte kerncentrale.
Lyudmila G. Burdelya e.a.: ‘An agonist of Toll-like receptor 5 has radioprotective activity in mouse and primate models’, Science, 11 april 2008
Bron: Noorderlicht