Voedselveiligheid bedreigd door belangenverstrengeling

De Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) speelt een belangrijke rol in Nederland. Zij is onderdeel van de rijksoverheid en verantwoordelijk voor het toezicht ten aanzien van de voedselveiligheid.In 2014 luidde de Onderzoeksraad voor de Veiligheid in haar rapport ‘Risico’s in de vleesketen’ de noodklok over de NVWA. Er zijn té veel misstanden in de vleessector, en de manier waarop de NVWA is georganiseerd speelt dit probleem in de hand. Eén van de grote problemen is belangenverstrengeling, hetgeen de kwaliteit van het toezicht ernstig ondermijnt.

Ten eerste valt de NVWA onder het Ministerie van Economische Zaken. Dit heeft direct gevolg voor de manier waarop de NVWA omgaat met risicobeoordelingen. “Het ministerie van Economische Zaken bemoeit zich nadrukkelijk met de uitvoering (het ‘hoe’) van de taken van de NVWA. Bij incidenten neemt Economische Zaken al vroeg de regie over. Mogelijke gevolgen voor de export spelen daarbij een rol,” aldus de Onderzoeksraad voor de Veiligheid. Ook bedrijven gebruiken de route van het ministerie om te proberen het NVWA bij te sturen. Zo klaagde de pluimveesector bijvoorbeeld over te trage exportkeuring en een systeem om bij de slacht te controleren of kippen dood zijn.

Ten tweede is de NVWA verantwoordelijk voor zowel keuring als toezicht. Voor keuringen vraagt zij geld aan bedrijven, die haar vervolgens zien als dienstverlener. De Onderzoeksraad oordeelde hard: doordat de NVWA zowel de keuring als het toezicht uitvoert, maakt zij deel uit van de vleesketen die zij zelf moet controleren.

De ernst van deze constateringen blijkt uit de manier waarop de NVWA omgaat met informatieverstrekking rondom voedselschandalen. In recente voedselschandalen omtrent miltvuur en paardenvlees diende foodwatch WOB verzoeken in om voor de consument op tafel te krijgen in welke producten het desbetreffende vlees was verwerkt. In beide zaken constateerde de NVWA dat het bedrijfsbelang groter was dan dat van de consument. Zij wilde de gegevens niet met consumenten delen, uit angst dat betrokken bedrijven onevenredige reputatieschade zouden leiden.

foodwatch vindt het onacceptabel dat NVWA haar taken zo uitvoert dat consumenten niet geïnformeerd worden wanneer zij slachtoffer worden van fraude of voedselschandalen. Feitelijk zegt de NVWA hiermee: je hebt geen recht om te weten wat je eet. Dit vinden wij niet kunnen. Word daarom vandaag nog foodwatch donateur!

Belangenverstrengeling bij de EFSA
Als Europese toezichthouder is de European Food Safety Authority (EFSA) verantwoordelijk voor de risicobeoordelingen ten aanzien van de voedselveiligheid binnen de EU. Zij beoordeelt onder meer de veiligheid van GMO’s, pesticiden, en additieven (E-nummers). Producten komen pas in Europese winkels terecht nadat deze door de EFSA zijn goedgekeurd. Dit hoort zij te doen vanuit het voorzorgsbeginsel, dat de basis vormt voor Europese voedselwetgeving.

Helaas ligt ook de EFSA al jaren onder vuur vanwege een gebrek aan onafhankelijkheid. Uit onderzoek van Corporate Europe Observatory uit 2013 bleek dat bijna twee derde van de EFSA-deskundigen banden onderhield met de bedrijven waarop zij toezicht moest uitoefenen. Ook de Europese Ombudsman uitte zich in mei 2013 bezorgd over de belangenverstrengeling bij de EFSA. Deze kritiek hield ook in 2014 aan. Zo eiste het Europees Parlement bijvoorbeeld in april 2014 dat de EFSA strengere regels hanteert om belangenverstrengeling te voorkomen, en dat de toelatingsprocedure voor experts wordt aangescherpt om te voorkomen dat deze dubbele petten dragen.

Een mogelijk nog groter probleem is dat EFSA wetenschappers zelf geen onderzoek doen, maar beoordelen of voeding- en bestrijdingsmiddelen veilig zijn voor mens en milieu op basis van studies die bedrijven zelf aanleveren. Op deze manier keurt Europa letterlijk haar eigen vlees – net als de NVWA in Nederland. Help je ons mee hier een einde aan te maken?

Wat doet foodwatch, en wat is er nodig?
foodwatch vraagt aandacht voor dergelijke zaken en maakt zich hard voor efficiënt toezicht, dat niet bemoeilijkt wordt door belangenverstrengeling. Wij willen graag een preventief systeem, waarin de voedselveiligheid is gewaarborgd en dat fraude niet in de hand werkt. Dat vereist onafhankelijke toezichthouders die het belang van de voedselveiligheid en volksgezondheid boven het financiële gewin van bedrijven stellen, en niet andersom.

In tegenstelling tot de NVWA en EFSA, is foodwatch wel onafhankelijk, en stellen wij het belang van de consument wel centraal. Wij accepteren geen geld van bedrijven uit de voedingsindustrie of van de overheid. Help ons ervoor te zorgen dat de veiligheid van onze voedselketen wel wordt gewaarborgd!

Bron: foodwatch

Gastblog