Liever zelfmanagement dan zelfredzaamheid
Array 
Zelfmanagement in de zin van meer regie over de eigen gezondheid past goed in het denken zoals zich dat ontwikkeld heeft over herstel van patienten met ernstige psychische aandoeningen. Een van de voorwaarden daarvoor is dat patienten beschikken over allerlei zelfmanagementvaardigheden. Het is de taak van de GGZ om patienten daarin toe te rusten. Gemiddeld genomen slagen GGZ-instellingen daar tot nog toe maar matig in. Patienten met ernstige psychische aandoeningen hebben naast hun ziektebeperkingen vaak te maken met achterstand op verschillende levensgebieden. Dikwijls is er sprake van (ervaren en geanticipeerde) sociale afwijzing en discriminatie, werkloosheid, en sociaal isolement.
Herstel dient dan ook niet alleen herstel van gezondheid, maar ook herstel van persoonlijke identiteit en herstel van maatschappelijke rollen te omvatten. Zelfmanagement moet zich dus ook daarop richten. Zelfmanagement dient meer te gaan over zelfstandigheid, zelf kunnen kiezen, dan om zelfredzaamheid. En het dient het ook strategieen te omvatten die zelf- en (geanticipeerde) sociale afwijzing tegengaan, isolement te doorbreken en maatschappelijk participatie te bevorderen.
Woorden met deze strekking sprak dr. Jaap van Weeghel, directeur van Kenniscentrum Phrenos en bijzonder hoogleraar Rehabilitatie en maatschappelijke participatie van mensen met ernstige psychische aandoeningen aan de Universiteit van Tilburg. Hij hield een voordracht op het congres ‘Zelfmanagement van patienten met psychische problemen’. Dat vond op 12 mei plaats op de Universiteit Utrecht. Het Julius Centrum en het Trimbos Instituut hadden het congres georganiseerd. Het trok 150 deelnemers. De titel van Van Weeghels lezing luidt ‘Zelfmanagement bij ernstige psychische aandoeningen: noodzakelijk maar niet voldoende voor herstel’.
De hoogleraar benadrukte, dat zelfmanagement niet iets totaal nieuws is. Er bestaan binnen de GGZ al veel verwante concepten en praktijken. Zelfmanagement dient dan ook zich aan te sluiten bij inzichten en ervaringen met herstelinitiatieven en rehabilitatieprogramma’s (best practices). Twee concrete veelbelovende rehabilitatieprogramma’s die zich op zelfmanagement richten zijn Illness management and Recovery (IMR) en Wellness Recovery Action Plan (WRAP). Van groot belang is dat een herstel van een volwaardig burgerschap niet alleen een zich eigen maken van de nodige competenties betekent maar ook het in de gelegenheid gesteld worden, de mogelijkheid krijgen om die competenties uit te oefenen. Daar ligt niet alleen een opdracht voor de GGZ, maar voor de hele samenleving. De PPP’s van de lezing van Van Weeghel en andere sprekers tref u aan op www.unitzorginnovatie.nl doorklikken op ‘Gehouden congressen’. Tot zover dit bericht.
Op vrijdag 1 juli organiseert het Julius Centrum haar jaarlijkse congres over ‘Recente nationale en internationale ontwikkelingen in onderzoek, projecten, bekostiging en beleid van ketenzorg en geïntegreerde langdurige zorg’. Een van de thema’s in de plenaire inleidingen en de 22 (!) workshops betreft zelfmanagement van psychische problemen bij chronische aandoeningen. Wilt u naar dit congres? Wilt u in één dag op de hoogte raken van alle ontwikkelingen in de langdurende zorg, inclusief de meeste recente voorgestelde transities van AWBZ-zorg naar de Wmo? Surf dan naar www.unitzorginnovatie.nl klik door op ‘Aankomende congressen’, lees de prachtige brochure en meld u aan.
Guus Schrijvers
Guus Schrijvers is Hoogleraar Public Health, in het bijzonder Structuur en Functioneren van de Gezondheidszorg
Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijnsgeneeskunde
Universitair Medisch Centrum Utrecht
E-mail: [email protected]
