“Politiek is geneeskunde op grote schaal”
Array
In 1848 onderzocht de Duitse arts-patholoog Rudolf Virchow een typhusepidemie in Opper-Silezie, dat toen nog onder Duitsland viel. In zijn studie constateerde Virchow, dat de ziekte zich vooral voordeed bij arme boeren. Die werden onderdrukt door de toenmalige rechts liberale regering en door de rijke landadel. Hij gaf aan als behandeling van de epidemie, dat de sociale ongelijkheid moest ophouden: dan zou de typhus epidemie ook verdwijnen.
Acht dagen na terugkeer uit Opper-Silezie brak op 19 maart een revolutie uit in Berlijn, die een einde moest maken aan de sociale onderdrukking. Virchow leende een pistool bij een bevriende arts en vocht mee op de barricade. Hij richtte een tijdschrift op: Die Medicinische Reform. Daarin deed hij in november van 1848 zijn wereldberoemd geworden uitspraak: Politiek is niets anders dan geneeskunde op grote schaal.
Met dit verhaal start de Rotterdamse hoogleraar maatschappelijke gezondheidszorg Johan Mackenbach een deze week uitgekomen essay over de relatie tussen volksgezondheidsexperts en politici. Hij vraagt zich of landen behoefte hebben aan moderne Virchows. Hij noemt als voorbeeld Bernard Kouchner, de oprichter van Artsen zonder Grenzen, politicus en public health wetenschapper.
Mackenbach onderscheidt vier treden op een ladder van politiek activisme van volksgezondheidsexperts zoals GGD directeuren, hoogleraren volksgezondheid en bestuurders van zorginstellingen en zorgverzekeraars : Politiek passivisme: men publiceert zijn studies en hoopt dat de politici ze lezen. Als politici om informatie vragen, worden ze bediend. Op de tweede trede verspreiden zij actief hun studies naar Kamerfracties en regering, trekken zij aandacht van de massamedia en nemen zij deel aan adviescommissie van regering en parlement. In de derde tranche gaan experts actief lobbyen en politici steunen met een gezondheidsissue waar zij achter staan. Op de vierde trede worden de experts zelf politici en trachten zij in parlement en regering posities te verwerven om hun doelen te realiseren.
Mackenbach vraagt zich af of volksgezondheidsexperts niet te veel op de eerste trede blijven staan van wat prof.dr. Guus Schrijvers noemt, de ladder van Mackenbach. Graag publiceert hij reacties van Nieuwsbrieflezers op de stelling: politiek is nog steeds geneeskunde op grote schaal. Daarom moeten volksgezondheidsexperts zich meer dan tot nu toe bemoeien met de besluitvorming van regering en parlement over volksgezondheidsonderwerpen.
Guus Schrijvers geeft hieronder twee eerste reacties van zichzelf. Mackenbach publiceerde zijn betoog deze week. De bibliografische gegevens zijn: Mackenbach JP, Politics is nothing but medicine at a larger scale: reflections on public health’s biggest idea, J Epidemiology and Community Health, 2009; 63: 181-184
Op welke trede van de ladder van Mackenbach staat u? Wilt u reageren op dit bericht? Stuur een mail met je reactie naar [email protected]
Guus Schrijvers
