Te vaak antibiotica bij COPD

Patienten met COPD (chronische bronchitis en longemfyseem) verslechteren doorgaans sprongsgewijs, veroorzaakt door een bacteriele of virale infectie. Artsen schrijven volgens de richtlijnen antibiotica voor als het slijm dat de patient ophoest (sputum) een bepaalde verkleuring laat zien. Ten onrechte, blijkt nu uit onderzoek van Marjolein Brusse-Keizer. Het gevolg is dat artsen vaak ten onrechte antibiotica voorschrijven, met als gevaar dat bacterien resistent raken en de antibiotica hun effectiviteit verliezen. Brusse-Keizer promoveert op donderdag 16 april aan de faculteit Gedragwetenschappen van de Universiteit Twente op haar onderzoek.

COPD is een verzamelnaam voor chronische bronchitis en longemfyseem en wordt meestal veroorzaakt door roken. In Nederland lijden ruim 310.000 mensen aan de ziekte. In 2006 was COPD doodsoorzaak nummer vier. De voornaamste klachten van COPD-patienten zijn kortademigheid, hoesten en een overmatige slijmproductie. De ziektelast en sterfte onder COPD-patienten wordt grotendeels veroorzaakt door acuut optredende verslechteringen van de ziekte, exacerbaties genaamd. Gemiddeld komen deze één tot drie keer per jaar voor bij een patient.

De oorzaak van een exacerbatie is doorgaans of een virale, of een bacteriele infectie. Exacerbaties worden standaard behandeld met prednisolon, maar als een bacteriele infectie de exacerbatie veroorzaakt, schrijft de arts daarnaast ook nog een antibioticum voor.

Om te bepalen of een exacerbatie een virale, of een bacteriele oorzaak heeft, kijkt de arts – geheel volgens de geldende richtlijnen – naar de kleur van het sputum (het slijm dat de patienten uit zijn longen ophoest). Dit zou namelijk verkleuren als sprake is van een bacteriele infectie.

In haar promotieonderzoek zocht Marjolein Brusse-Keizer naar het verband tussen de sputumkleur en de oorzaak van een exacerbatie. Ze concludeerde dat er geen direct verband bestaat tussen de twee. Het gevolg is dat we in veel gevallen antibiotica toedienen terwijl dit niet nodig is. Hierdoor kunnen de bacterien resistent raken, waardoor de antibiotica niet meer werken op het moment dat de patient ze echt nodig heeft.

Deelonderzoek

Uit een deelonderzoek van de promovenda bleek bovendien dat antibiotica bij veel exacerbaties geen effect hebben, zelfs als een bacteriele infectie de exacerbatie veroorzaakt. In een dubbelblind onderzoek kreeg de helft van de onderzoeksgroep na een exacerbatie prednisolon en een antibioticum voorgeschreven. De andere helft kreeg naast de prednisolon een placebo. De onderzoekster vond geen verschil tussen de twee onderzoeksgroepen. Uit evaluatie bleek dat artsen bij dit onderzoek in 66 procent van de gevallen ten onrechte antibiotica zouden hebben voorgeschreven.

Marjolein Brusse-Keizer voerde haar onderzoek uit binnen het Onderzoeksbureau Longgeneeskunde aan het Medisch Spectrum Twente. Ze promoveert aan de faculteit Gedragwetenschappen van de Universiteit Twente. Bij haar onderzoek werd ze begeleid door prof. dr. Job van der Palen (afdeling Onderzoeksmethodologie Meetmethoden en Data-Analyse van de Universiteit Twente), prof. dr. Huib. Kerstjens (Rijksuniversiteit Groningen) en dr. Paul van der Valk (Medisch Spectrum Twente). Het proefschrift COPD Exacerbations; Treatment and Outcome is op verzoek digitaal beschikbaar.

Brusse-Keizer werkt bij het onderzoeksbureau Longgeneeskunde van de universiteit. Als patienten te vaak antibiotica slikken, bestaat het gevaar dat de ziekmakende bacterieen resistent raken en dat het middel niet meer werkt als dat echt noodzakelijk is. Tanja is onderzoeker op de longafdeling. Het onderzoek dat zij uitvoert, heet de ABC-trial. Dit is een onderzoek naar het effect van het gebruik van antibiotica tijdens een opvlamming (exacerbatie) bij COPD.

Bron: UT

Redactie Medicalfacts/ Janine Budding

https://www.medicalfacts.nl

Ik heb mij gespecialiseerd in interactief nieuws voor zorgverleners, zodat zorgverleners elke dag weer op de hoogte zijn van het nieuws wat voor hen relevant kan zijn. Zowel lekennieuws als nieuws specifiek voor zorgverleners en voorschrijvers. Social Media, Womens Health, Patient advocacy, patient empowerment, personalized medicine & Zorg 2.0 en het sociaal domein zijn voor mij speerpunten om extra aandacht aan te besteden.

Ik studeerde fysiotherapie en Health Care bedrijfskunde. Daarnaast ben ik geregistreerd Onafhankelijk cliëntondersteuner en mantelzorgmakelaar. Ik heb veel ervaring in diverse functies in de zorg, het sociaal domein en medische-, farmaceutische industrie, nationaal en internationaal. En heb brede medische kennis van de meeste specialismen in de zorg. En van de zorgwetten waaruit de zorg wordt geregeld en gefinancierd. Ik ga jaarlijks naar de meeste toonaangevende medisch congressen in Europa en Amerika om mijn kennis up-to-date te houden en bij te blijven op de laatste ontwikkelingen en innovaties. Momenteel ben doe ik een Master toegepaste psychologie.

De berichten van mij op deze weblog vormen geen afspiegeling van strategie, beleid of richting van een werkgever noch zijn het werkzaamheden van of voor een opdrachtgever of werkgever.