SMSr als aanknopingspunt voor kankertherapie
ArrayFikadu Tafesse laat in zijn promotieonderzoek zien dat een bepaald enzym (SMSr) een aanknopingspunt is om kankercellen gevoeliger te maken voor cytostatica. Sfingolipiden zijn vitale onderdelen van cellulaire membranen, maar hun aanmaak is afhankelijk van ceramide, een molecuul dat cellen kan aanzetten zichzelf te doden. Ceramide wordt geproduceerd in het endoplasmatisch reticulum (ER) en omgezet in sfingomyeline (SM) door SM synthase (SMS) in het Golgi.
Tafesse identificeerde de SMS-familie via klonering van dit enzym. Een familielid, SMSr, bleek verantwoordelijk voor aanmaak van de SM-analoog ceramide phosphoethanolamine (CPE) in het ER. Hoewel SMSr slechts minuscule hoeveelheden CPE produceert leidt inactivatie van het enzym tot ceramide accumulatie in het ER en activatie van een mitochondria-gemedieerde route van celdood.
Activatie van deze route kan worden onderdrukt door enzymatische omzetting van ceramide in mitochondria of het verbreken van membraancontactpunten tussen ER en mitochondria. Dit suggereert dat celdood in SMSr-deficiente cellen wordt veroorzaakt door het weglekken van ER-ceramide in mitochondria. SMSr beschikt over een SAM domein waarmee het bindt aan andere, nog nader te identificeren eiwitten. Verwijdering van SAM heeft geen invloed op CPE-productie, maar veroorzaakt ceramide-accumulatie en celdood.
Hieruit kan worden afgeleid dat SMSr een ‘sensor’ functie vervult waarmee het ceramide-gehalte van het ER kan worden gereguleerd teneinde cellen te beschermen tegen celdood. Aangezien ceramide direct betrokken is bij de regulatie van celgroei en overleving van tumoren vormt SMSr een aanknopingspunt om kankercellen gevoeliger te maken voor cytostatica.
14-12-2009, 14:30 uur , Academiegebouw, Domplein 29, Utrecht.
Fikadu Tafesse, Scheikunde
Proefschrift: A ceramide sensor hiding in a family of sphingomyelin synthases
Promotor 1: Prof. dr. G.F.B.P. van Meer
Copromotor 1: Dr. J.C.M. Holthuis
Bron: UU