Na stamceltherapie: kwaliteit van leven essentieel voor patiënt
Array
Dertig jaar geleden begon het UMC St Radboud als één van de eerste medische centra in Nederland met stamceltransplantaties. Sindsdien hebben in Nijmegen bijna 1200 mensen zo’n transplantatie ondergaan.
Op 15 september aanstaande organiseert de afdeling Hematologie van het UMC St Radboud ter gelegenheid van dit lustrum voor alle belangstellenden een congres over de waarde van stamceltherapie voor patienten met een bloedziekte.
Tot voor enkele jaren werden bloedvormende stamcellen voor transplantatie bij patienten met een kwaadaardige bloedziekte altijd uit het beenmerg gehaald. Toen sprak men dan ook van beenmergtransplantatie. Tegenwoordig komen deze stamcellen vrijwel altijd uit het bloed. Dat is eenvoudiger, er is geen narcose nodig en er is minder vatbaarheid voor infecties. Het bloed kan afkomstig zijn van de patient zelf, maar ook van een al dan niet verwante donor of uit navelstrengen. Afhankelijk van de toestand, de leeftijd en de ziekte van de patient is het hoofddoel van de transplantatie het vernietigen van kwaadaardige cellen of herstel van de bloedaanmaak.
Stijging
Sinds 1981 zijn er in Nijmegen bijna 1200 stamceltransplantaties uitgevoerd. Het aantal transplantaties in Nederland stijgt jaarlijks, omdat de leeftijdsgrens naar boven toe opschuift en de therapie bij steeds meer soorten kanker en ook bij enkele andere ziekten uitkomst biedt. Lag voorheen de leeftijdsgrens bij maximaal zestig jaar, tegenwoordig kunnen ook zeventigplussers in aanmerking komen voor een stamceltherapie. Dit is vooral te danken aan de voortschrijdende technologie en kennis over de behandeling. Van de in Nijmegen behandelde patienten is na vijf jaar nog 68 procent in leven. Sommigen van hen hebben hun behandeling al meer dan twintig jaar overleefd.
Lastig dilemma
Stamceltherapie is een zware behandeling, die veel van de patient vergt. Eén van de lastigste dilemma’s van de transplantatie is de graft-versus-host ziekte, dat wil zeggen dat de afweercellen die zich ontwikkelen uit de stamcellen van de donor, zich richten zich tegen gezond weefsel van de patient. De chronische vorm van deze ziekte kan jaren aanhouden. De kwaliteit van leven van de patient komt dan zwaar onder druk te staan. De graft-versus-host ziekte kan beteugeld worden, maar dan neemt de kans toe dat de kanker weer terugkeert.
De hematologen van het UMC St Radboud gebruiken bij de transplantatie gedoseerd lymfocyten om te voorkomen dat er een te sterke graft-versus-host ziekte ontstaat. Na de transplantatie proberen ze met nieuwe manieren van celtherapie de kans op terugkeer van de kanker zo klein mogelijk te maken. Deze voor Nederland bijzondere aanpak heeft ertoe geleid dat de afgelopen vijf jaar bij slechts 6½ procent van de Nijmeegse patienten ernstige graft-versus-host ziekte is opgetreden.
Fons de Poel
Het congres ter gelegenheid van dertig jaar stamceltransplantatie in Nijmegen is bestemd voor alle geïnteresseerden, dus niet alleen voor artsen en andere professionals. De fascinerende ontwikkelingen binnen de stamceltherapie komen aan de orde, maar ook de afweging hoe de hoge kosten van de behandeling zich verhouden tot de kwaliteit van het leven na de behandeling. Ter afsluiting is er een forumdiscussie tussen alle belanghebbenden: patienten, behandelaars, verzekeraars, bestuurders en overheden. De gespreksleider van het congres is Fons de Poel.
Inschrijven via www.congrespagina.nl/stamceltransplantatie.
