Behandeling op maat voor ouderen met diabetes
Array
 “Oudere patienten met diabetes type 2 (suikerziekte) moeten we misschien anders behandelen dan jongere patienten. Maar hoe doe je dat dan?†Dit is één van de vragen waarmee onderzoeker dr. Petra Denig samen met huisartsen, internisten en diabetologen van het UMCG en andere ziekenhuizen aan de slag gaat.
De standaardbehandeling van diabetes type 2 is erop gericht om schade aan het lichaam op de lange duur zoveel mogelijk te voorkomen. De effectiviteit van geneesmiddelen wordt dan ook gemeten aan de hand van zogenoemde ‘harde eindpunten’: de vermindering van het optreden van hart- en vaatziekten en sterfte daaraan. Aan studies om die effectiviteit te meten, nemen maar weinig oudere patienten deel. Daarom is er minder bekend over de behandeling van oudere diabetespatienten, terwijl het in de praktijk een grote groep patienten betreft.
Zonder complicaties
“Naarmate patienten ouder worden, is het de vraag of je dezelfde behandeldoelen wilt nastreven,†vertelt Denig, die werkt bij de afdeling Klinische Farmacologie. “Als je aan patienten vraagt wat ze belangrijk vinden in een latere levensfase, dan is het niet iets slikken om de dood te voorkomen, maar iets slikken om zo lang mogelijk zonder complicaties te leven. Het is belangrijk om te voorkómen dat patienten met diabetes oogproblemen krijgen of aan de nierdialyse moeten.†Dit verschil in behandeldoel betekent volgens Denig dat ze in het onderzoek onder oudere diabetespatienten op andere factoren moet letten, dan in onderzoeken met jongere patienten gebeurt.
Voor haar onderzoek gebruikt Denig de praktijkgegevens van alle patienten met diabetes type 2 bij ongeveer 200 huisartsen in de provincie Groningen. Hiermee brengt ze de effecten van hun behandeling in kaart. Het is een langlopend project dat in 2004 is gestart onder de naam GIANTT, ofwel Groningen Initiative to ANalyse Type 2 diabetes Treatment. Projectleider Denig: “We hebben in de loop van de tijd 20 duizend patienten in de database verzameld, die we minstens 5 jaar willen volgen. Het onderzoek levert een uniek inzicht in de zorgverlening aan diabetespatienten.â€
Denig en haar medewerkers willen onder meer weten hoe oudere diabeten met meerdere ziekten en diverse geneesmiddelen worden behandeld en wat de effecten daarvan zijn. “Dit zijn patienten die je niet ziet in de ‘gewone’ klinische studies, dus ons onderzoek is heel belangrijk voor zorgverleners en patienten met diabetes,†aldus Denig.
Bijwerkingen
Oudere patienten zijn gevoeliger voor bijwerkingen dan jongere patienten en gebruiken vaker meerdere geneesmiddelen. Het voorschrijven van medicijnen is dan ook een afwegen van gewenste en ongewenste effecten. Denig en haar team verzamelen gegevens om beslissingen over het voorschrijven van geneesmiddelen in kaart te brengen.
“Hoe vaak wordt gestart en gestopt met medicatie bij oudere patienten en kunnen we daar de effecten van meten?†Dit zijn belangrijke onderzoeksvragen volgens Denig. Maar ze zijn ook lastig te onderzoeken met praktijkgegevens omdat er nogal wat haken en ogen aan zitten. “Want waarom stop je medicatie bij iemand? Dat kan zijn omdat de patient het nut van het middel niet ziet, of bijvoorbeeld vanwege bijwerkingen. Maar hoe schadelijk is het, dat stoppen met geneesmiddelen?†Deze vraag willen de onderzoekers graag beantwoorden.
Gezond ouder
De laatste jaren is er steeds meer aandacht voor de problematiek van onderzoek bij ouderen. “De waarde van GIANTT is dat we de mogelijkheid hebben om groepen te bekijken die bijna nooit in ‘gewone effectstudies’ zitten. GIANTT biedt een aanvulling hierop waar we veel van kunnen leren,†vertelt Denig. Het onderzoek past in de UMCG-lijn van Healthy Ageing met vragen als: hoe lang kan de oudere populatie nog zelfstandig met een redelijke kwaliteit zonder complicaties leven? Dit is een vorm van gezond ouder worden waar zorgverleners de behandeling zo goed mogelijk op kunnen afstemmen.
Met de toenemende vergrijzing in onze samenleving is het van groot belang om onderzoek onder ouderen te doen zonder allerlei patienten uit te sluiten. De GIANTT-database biedt deze onderzoeksmogelijkheden. De vier onderzoekers die nu met GIANTT-gegevens werken, verwachten veel nieuwe kennis te ontwikkelen. Daarnaast vormt de informatie een belangrijke bron om zorgverleners feedback en advies te geven over de resultaten van hun behandeling.
GIANTT is een voorbeeld van onderzoek dat in een normale praktijksetting plaatsvindt en bovendien patienten over vele jaren volgt. Hiermee krijgen onderzoekers inzicht in het beloop van ziekten en behandelingen. Hiervoor zijn grote groepen patienten nodig, die langdurig ‘op hun plek blijven’. Noord-Nederland leent zich goed voor dergelijk onderzoek, zo is gebleken.
Het UMCG heeft een aantal langlopende onderzoeken geïnitieerd, waaronder:
GIANTT
PREVEND
naar de risicofactoren, vóórkomen en gevolgen van eiwit (microalbumine) in de urine
LifeLines
waarin gezonde en zieke deelnemers uit drie generaties worden gevolgd gedurende 30 jaar om inzicht te krijgen in het ontstaan en verloop van chronische ziekten
TRAILS
onderzoekt een groep jongeren in hun ontwikkeling
