Rokers laten zich niet afschrikken
Array
Angstaanjagende voorlichting niet effectief
Er is geen wetenschappelijk bewijs dat angstaanjagende voorlichting, zoals de bekende waarschuwingen op sigarettenpakjes, effectief is. Ook de in het buitenland gebruikte afschrikwekkende plaatjes, zorgen er niet voor dat mensen minder gaan roken. De plaatjes en waarschuwingen kunnen zelfs een averechts effect hebben: sommige mensen gaan juist meer roken. Onderzoekers Gjalt-Jorn Peters, Rob Ruiter en Gerjo Kok van de Universiteit Maastricht adviseren dan ook te stoppen met deze vorm van voorlichting. Ze hebben hun bevindingen gepubliceerd in Health Psychology Review. Het onderzoek is gefinancierd door ZonMw.
Angstaanjagende voorlichting is populair onder beleidsmakers. Ook de EU moedigt het gebruik van teksten en plaatjes op sigarettenpakjes aan. In de wetenschappelijke wereld was hierover echter geen consensus. De onderzoekers: “Ons onderzoek onderschrijft de theorie dat angstaanjagende voorlichting alleen werkt als aan een belangrijke voorwaarde wordt voldaan: mensen moeten ervan overtuigd zijn dat ze het gevaar kunnen verminderen. Rokers zijn vaak niet overtuigd dat ze kunnen stoppen met roken. In dat geval hebben de angstaanjagende waarschuwingen geen effect, of zelfs het omgekeerde effect: mensen gaan juist meer roken.”
“Uit de analyse die wij hebben uitgevoerd komt naar voren wat de theorie al voorspelt: Er is geen bewijs dat mensen hun gedrag veranderen door angstaanjagende voorlichting. Zoals gezegd, je kunt zelfs het omgekeerde effect creeren. Angstaanjagende voorlichting kan alleen effect hebben als mensen overtuigd zijn dat ze hun gedrag ook kunnen veranderen. Massacommunicatie is niet het aangewezen medium om die overtuiging te bewerkstelligen. Een gedragsadvies (zoals een verwijzing naar een hulplijn) is bijvoorbeeld niet voldoende om mensen te sterken in hun overtuiging dat ze dat gedrag zelf ook echt kunnen uitvoeren.”
Geen wetenschappelijke basis”We hebben de uitkomsten van alle studies, die iets konden zeggen over de effectiviteit van angstaanjagende voorlichting, gecombineerd. Wat we schokkend vonden, is dat bleek dat er maar zes studies zijn die de betreffende theorie op een degelijke manier onderzochten. Niet alleen is er dus amper bewijs dat het gebruik van angstaanjagende voorlichting zou kunnen ondersteunen, maar als je het bewijs dat er wel is samenvoegt, blijkt dat angstaanjagende voorlichting in het beste geval maar een klein effect heeft, en in het ergste geval misschien zelfs averechts werkt”, aldus de onderzoekers. Waarom is deze methode dan zo populair, ondanks deze gebrekkige wetenschappelijke basis? De onderzoekers: “Ook dat hebben we onderzocht door interventie-ontwikkelaars, beleidsmakers en politici te interviewen. Een belangrijke reden bleek de aantrekkingskracht van het communiceren van de negatieve gevolgen van het gedrag; als mensen maar weten hoe slecht iets voor ze is, zouden ze het niet doen. Maar zo werkt het dus niet.”
Wat werkt wel?
“Gezien het risico dat mensen meer gaan roken, en zolang er geen bewijs is geleverd dat angstaanjagende boodschappen (en in andere landen plaatjes) effectief zijn, zouden we willen adviseren hiermee te stoppen”, aldus de onderzoekers. “Er zijn legio methoden die effectiever zijn, en hoewel er niet een methode is die altijd goed werkt, bestaan er protocollen zoals Intervention Mapping die kunnen helpen met het identificeren van de beste methoden voor elke situatie.”
Download hier het artikel in Health Psychology Review.
Voor meer informatie over de inhoud van dit persbericht kunt u terecht bij Gjalt-Jorn Peters, e-mail [email protected]
bron: Maastricht Universiteit
