Potentieel medicijn aneurysma toch niet effectief
ArrayVan het antibioticum doxycycline werd gedacht dat het de groei van aneurysma’s tegengaat. LUMC-onderzoekers laten nu zien dat het middel de groei van aneurysma’s bij patiënten juist licht stimuleert. Zij publiceren hun onderzoek in Annals of Internal Medicine.
Een aneurysma van de grote lichaamsslagader is een potentieel gevaarlijke aandoening. Op dit moment kunnen aneurysma’s alleen worden behandeld met een grote vaatoperatie. Al jaren wordt onderzoek gedaan om de groei van een aneurysma zodanig te vertragen dat een operatie niet meer nodig is. De meeste aandacht is hierbij gericht op het antibioticum doxycycline.
“Van doxycycline hebben andere onderzoekers bij muizen aangetoond dat het de vorming en groei van aneurysma’s remt”, zegt dr. Jan Lindeman, onderzoeker op de afdeling Heelkunde in het LUMC. Bij patiënten met een aneurysma was dit nog niet goed uitgezocht. “Er zijn wel verkennende patiëntenstudies waarvan de resultaten als positief worden geïnterpreteerd. Algemeen wordt daarom gedacht dat doxycycline aneurysmagroei bij mensen vermindert.”
Onverwachte groei
Om dit goed uit te zoeken volgden de onderzoekers 286 patiënten met een aneurysma in 14 ziekenhuizen. De helft van de patiënten slikte doxycycline, de andere helft kreeg een neppil. Het aneurysma bleek in de groep die doxycycline gebruikte na 18 maanden niet minder, maar zelfs iets meer gegroeid te zijn dan in de controlegroep. “Het scheelde 0,8 millimeter. Dat is zo weinig dat het klinisch niet relevant is, maar doxycycline remt de groei van aneurysma’s dus duidelijk niet”, aldus Lindeman.
Lindeman weet niet hoe het komt dat doxycycline op de lange termijn toch niet gunstig werkt, terwijl de voortekenen gunstig waren. Hij heeft er wel ideeën over. “Alle patiënten in dit onderzoek hadden al een aneurysma. Het zou dus nog kunnen dat doxycycline wel de vorming van aneurysma’s remt, maar niet de voortgang van het proces.”
Ontstekeningsreacties
De werking van doxycycline blijkt complex te zijn en deels onbegrepen. Zo vermindert het bijvoorbeeld ook de hoeveelheid van bepaalde stoffen en cellen die bij ontstekingen betrokken zijn. Lindeman: “Een ontstekingsreactie kan schadelijk zijn voor het lichaam. Daarom activeert het lichaam tegelijkertijd altijd beschermende mechanismes. We zagen dat doxycycline weliswaar de ontstekingsreactie vermindert, maar ook het beschermingsmechanisme remt. Dit betekent dat het netto effect van doxycycline in het aneurysma misschien minder positief is dan dat we dachten.”
Wat dit onderzoek verder duidelijk maakt is dat je heel voorzichtig moet zijn met het vertalen van resultaten van proefdieren naar patiënten. Lindeman: “Er zijn allerlei verschillen tussen de afweer van muizen en die van mensen. Na een grote verwonding kan het bij mensen bijvoorbeeld wel een jaar duren voordat de witte bloedcellen in het bloed weer helemaal vergelijkbaar zijn met de situatie voor de verwonding. Bij muizen kost dat maar een week.”
Verder wordt het proefdieronderzoek gedaan bij jonge, gezonde muizen, terwijl mensen met aneurysma’s meestal ouder zijn, en er vaak andere aandoeningen naast hebben. “Het heeft ons overigens veel moeite gekoste om dit onderzoek gepubliceerd te krijgen, omdat het zo tegen de verwachtingen ingaat”, aldus Lindeman.
Over aneurysma
Aneurysma’s zijn verwijdingen in bloedvaten die vooral voorkomen bij (rokende) mannen van 60 jaar en ouder. Ze groeien gemiddeld 2,2 millimeter per jaar. Bij ontdekking van een aneurysma wordt dit meestal in de gaten gehouden tot het 5,5 centimeter groot is. Pas bij die diameter wegen de risico’s van een operatie op tegen het risico dat het aneurysma spontaan scheurt. Er zijn twee typen behandeling: een buikoperatie waarbij een kunststof bloedvat wordt geplaatst en een minder invasieve behandeling, waarbij via de lies een ‘nieuwe binnenband’ wordt getransporteerd naar het aneurysma. De laatste behandeling is minder belastend, maar lijkt voorlopig ook iets minder effectief, waardoor langdurige monitoring noodzakelijk blijft.
Bron: LUMC
