Extra ijzer tegen bloedarmoede heeft onbedoelde effecten
Array
IJzer stimuleert groei schadelijke darmbacteriën in jonge Keniaanse kinderen
Bloedarmoede is te bestrijden met extra ijzer in de voeding. Maar extra ijzer leidt bij kinderen in ontwikkelingslanden ook tot nadelige effecten op de darmmicrobiota, schrijven onderzoekers van het Radboudumc en hun collega’s in het wetenschappelijke tijdschrift Gut. Vervolgonderzoek moet uitwijzen of dit tegen is te gaan door bijvoorbeeld een ‘bacteriële bypass’.
Bloedarmoede
Afrikaanse kinderen hebben vaak bloedarmoede (anemie) door ijzergebrek. Daarom werd de bloedarmoede op enkele plaatsen bestreden door kinderen extra ijzer te geven. Maar niet alleen de bloedarmoede werd minder. De kinderen kregen ook meer infectieziekten, zoals malaria en diverse bacteriële infecties. Hoe zou dat komen?
Verstoorde verhoudingen
Ons lichaam kan per dag maar een beperkte hoeveelheid ijzer opnemen. Het extra ijzer dat niet wordt opgenomen komt in de dikke darm terecht. Hier ‘wonen’ miljarden bacteriën in veel verschillende soorten. In deze darmflora, die we tegenwoordig darmmicrobiota noemen, leven ook schadelijke bacteriën die normaal gesproken onder de duim worden gehouden. Verstoort het extra ijzer misschien de bestaande verhoudingen in de darm, waardoor de balans in de microbiota verschuift?
Keniaanse kinderen
Met subsidie van het Amerikaanse National Institute of Health en in samenwerking met Zwitserse collega’s in Zürich en het Nederlandse NIZO Food Research hebben Guus Kortman en Harold Tjalsma van het Radboudumc bij zes maanden oude Keniaanse baby’s met bloedarmoede in kaart gebracht wat het effect is van ijzerverrijkte voeding op de darmmicrobiota. Belangrijk onderzoek, omdat op deze leeftijd de ijzerbehoefte groot is, de darmmicrobiota nog volop in ontwikkeling is en de kans op infecties groot.
Profiteurs
Door het darmmicrobioom – het genetische materiaal van alle darmbacteriën – in deze baby’s gedetailleerd in kaart te brengen, ontdekten de Nijmeegse onderzoekers dat ijzerverrijking zorgt voor een dalend aantal gezonde darmbacteriën zoals Lactobacillen en Bifidobacteriën. Tegelijkertijd nam het aantal ongunstige bacteriën juist toe, waaronder een aantal schadelijke E. coli stammen. Blijkbaar profiteert deze laatste groep van het extra ijzer, terwijl het voor de meer gezonde bacteriën nadelig uitpakt.
Meer darmontstekingen
Of het extra ijzer ook leidt tot een toename van darminfecties werd vooral in Zürich onderzocht. Dat blijkt inderdaad het geval te zijn: in de groep baby’s die extra ijzer kreeg kwamen meer darmontstekingen voor dan in de controlegroep die het zonder extra ijzer moest stellen.
Diarree
Behalve van meer schadelijke darmbacteriën en meer darmontstekingen, hadden de baby’s ook iets vaker last van diarree. Onderzoeker Guus Kortman: “Hoewel we hier geen direct verband kunnen leggen, is het mogelijk dat de veranderingen in de darmmicrobiota leiden tot meer diarree. Diarree is een groot gezondheidsprobleem en veel baby’s en kinderen in ontwikkelingslanden overlijden er zelfs aan. Dus moeten we diarree zoveel mogelijk voorkomen. Op basis van ons onderzoek adviseren we dan ook om ijzer alleen te geven bij duidelijke bloedarmoede en als de gezondheid goed in de gaten wordt gehouden. Dat is waarschijnlijk de beste optie, totdat we een veiligere vorm van ijzertoediening hebben gevonden.”
Bacteriële bypass
“IJzer is broodnodig,” zegt collega-onderzoeker Harold Tjalsma, “maar we willen de nadelige effecten van ijzer op de darmmicrobiota graag voorkomen. Misschien kunnen we het ijzer zo verpakken dat het wél door de darm wordt opgenomen, maar niet door de bacteriën – een bacteriële bypass. Een andere oplossing kan zijn, dat we de groei van de goede bacteriën juist extra stimuleren gedurende de behandeling met ijzer. Als het aantal goede bacteriën daardoor ook stijgt, kunnen we zo misschien voorkomen dat de schadelijke bacteriën de kans krijgen om zich te manifesteren.”
