Revolutionaire kweektechniek voor lever en alvleesklier ontwikkeld

Afgelopen week verschenen in het tijdschrift ‘Cell’ artikelen van Nederlandse onderzoekers over een stamcel-kweektechniek voor menselijke leverstamcellen.  Volgens de onderzoekers zou dit in de toekomst mogelijk een vervanging kunnen worden van donororganen voor transplantatie.  Gezonde en gekweekte levercellen zouden dan weer in een zieke lever kunnen worden ingebracht en dan de zieke levercellen verdrijven.

Revolutionaire kweektechniek voor lever en alvleesklier ontwikkeld
Onderzoekers van het Hubrecht Instituut en het UMC Utrecht zijn er in geslaagd een kweeksysteem te ontwikkelen voor menselijke leverstamcellen én voor stamcellen uit alvleesklierkanker. In twee artikelen, die deze week in het tijdschrift Cell verschijnen, beschrijven zij de ontwikkeling van deze kweeksystemen.

Tot voor kort leek het onmogelijk om gezond of ziek weefsel van patiënten in het laboratorium in leven te houden, laat staan te vermeerderen. In 2009 beschreef de onderzoeksgroep van Hans Clevers, hoogleraar moleculaire genetica bij het Hubrecht Instituut / UMC Utrecht en president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, echter een revolutionaire kweekmethode waarmee het mogelijk werd om uit losse stamcellen uit de muizendarm mini-darmpjes op te kweken. Deze zogenaamde organoïden zijn functionele mini-organen die in weefselkweek kunnen groeien. Nu voegt dezelfde groep daar een kweeksysteem voor leverstamcellen en stamcellen uit alvleesklierkanker aan toe. Gekweekte stamcellen zouden in de toekomst mogelijk een vervanging kunnen worden van donororganen voor transplantatie. Daarnaast bieden ze perspectief voor het onderzoek naar ‘personalized medicine’: het voorschrijven van medicijnen toegesneden op de individuele patiënt.

Gekweekte leverstamcellen
Met de technologie die in Cell beschreven wordt, kan een minieme hoeveelheid leverweefsel afgenomen uit een gezonde of zieke lever langdurig vermeerderd worden in het laboratorium. Het is mogelijk om in 4 maanden tijd uit één enkele leverstamcel het equivalent van een volledige lever op te kweken. Alle analyses laten zien dat dit gekweekte weefsel genetisch niet afwijkt van gezond leverweefsel en bovendien zeer stabiel is.

De gekweekte menselijke ‘mini-levers’ zijn al succesvol getransplanteerd naar muizen met leverschade. Dit is een eerste stap naar het gebruik van dit gekweekte leverweefsel ter vervanging van transplantatie met donorlevers. Deze technologie zou daarmee het wereldwijde tekort aan donorlevers kunnen oplossen. Daarnaast biedt deze technologie toekomst voor personalized medicine. Zo is het mogelijk om organoïden te kweken van het weefsel van patiënten met genetische leverziekten zodat medicijnen eerst getest kunnen worden op het patiëntenmateriaal voor ze worden toegediend aan de patiënt zelf. Voorbeelden van dergelijke ziekten zijn ?-1 antitrypsine-deficiëntie en het syndroom van Allagile.

Pancreasstamcellen
Daarnaast bericht de onderzoeksgroep van Clevers over een technologie om gezonde en zieke pancreasstamcellen langdurig in het laboratorium te kweken, wat voorheen onmogelijk was. Hiervoor werkte de groep samen met een van de wereldleiders op het gebied van pancreaskanker, David Tuveson van het Cold Spring Harbor Laboratory in New York.

Het onderzoek in Cell laat zien dat het mogelijk is om de gevoeligheid of resistentie van het tumorweefsel van individuele patiënten voor een scala aan kankergeneesmiddelen in het laboratorium te bepalen. In een volgende stap kan deze methode dus gebruikt worden om aan iedere kankerpatiënt een individuele therapie voor te schrijven. De beschreven technologie is vervolgens gebruikt om uit een groep patiënten met pancreaskanker een ‘levende biobank’ van gekweekte pancreastumoren te creëren. Zo kunnen organoïden gekweekt worden van meerdere patiënten wat het bestuderen van grotere populaties mogelijk maakt. Deze biobank, opgericht met ondersteuning van het KWF/Sta Op Tegen Kanker, wordt beschikbaar gesteld aan kankeronderzoekers en bedrijven wereldwijd die nieuwe geneesmiddelen en therapieën tegen kanker willen ontwikkelen.

Pancreaskanker is een van de dodelijkste vormen van kanker; slechts 6% van de patiënten overleeft deze ziekte langer dan 5 jaar. Er bestaat op dit moment geen effectieve therapie tegen pancreaskanker.

Het Hubrecht Instituut is een onderzoeksinstituut van de KNAW en sinds 2008 geaffilieerd met het UMC Utrecht.

Referenties
Huch M, Gehart H, Boxtel R van, Hamer K, Blokzijl F, Verstegen MMA, et al. Long-term culture of genome-stable bipotent stem cells from adult human Liver. Cell 2014, doi: 10.1016/j.cell.2014.11.050

Boj SF, Hwang C-I, Baker LA, Chio IIC, Engle DD, Corbo V, et al. Organoid models of human and mouse ductal pancreatic cancer. Cell 2014, doi: 10.1016/j.cell.2014.12.021

Bron: UMC Utrecht

Redactie Medicalfacts/ Janine Budding

https://www.medicalfacts.nl

Ik heb mij gespecialiseerd in interactief nieuws voor zorgverleners, zodat zorgverleners elke dag weer op de hoogte zijn van het nieuws wat voor hen relevant kan zijn. Zowel lekennieuws als nieuws specifiek voor zorgverleners en voorschrijvers. Social Media, Womens Health, Patient advocacy, patient empowerment, personalized medicine & Zorg 2.0 en het sociaal domein zijn voor mij speerpunten om extra aandacht aan te besteden.

Ik studeerde fysiotherapie en Health Care bedrijfskunde. Daarnaast ben ik geregistreerd Onafhankelijk cliëntondersteuner en mantelzorgmakelaar. Ik heb veel ervaring in diverse functies in de zorg, het sociaal domein en medische-, farmaceutische industrie, nationaal en internationaal. En heb brede medische kennis van de meeste specialismen in de zorg. En van de zorgwetten waaruit de zorg wordt geregeld en gefinancierd. Ik ga jaarlijks naar de meeste toonaangevende medisch congressen in Europa en Amerika om mijn kennis up-to-date te houden en bij te blijven op de laatste ontwikkelingen en innovaties. Momenteel ben doe ik een Master toegepaste psychologie.

De berichten van mij op deze weblog vormen geen afspiegeling van strategie, beleid of richting van een werkgever noch zijn het werkzaamheden van of voor een opdrachtgever of werkgever.