Omstandereffect: hulpgedrag is geen keuze maar reflex

Stel je voor: je loopt over straat en opeens zakt een vrouw in elkaar. Wat doe je? Promovendus Ruud Hortensius laat in zijn dissertatie zien dat het te hulp schieten van de vrouw eerder een reflex is dan een keuze.

Hortensius deed op innovatieve wijze onderzoek naar het omstandereffect: het fenomeen dat de kans dat je helpt sterk afneemt zodra er meerdere toeschouwers aanwezig zijn. Jarenlang werd verondersteld dat bewuste beslissingen dit effect verklaren.

Egocentrische reflex
Met behulp van hersenscans heeft Hortensius echter laten zien dat hersengebieden die belangrijk zijn voor automatische reacties op situaties ten grondslag liggen aan dit effect.

Hoewel altijd werd gedacht dat het omstandereffect voor iedereen gelijk was, liet Hortensius in vervolgonderzoek zien dat mensen met een egocentrische reflex op noodsituaties vatbaarder zijn voor dit effect.

Barca-Real
Verder toonde Hortensius aan dat gedragsmetingen in het laboratorium later hulpgedrag kunnen voorspellen. Hiervoor mat hij eerst de reacties op noodsituaties tijdens een computertaak bij een groep FC Barcelona-supporters. Vervolgens werden ze met behulp van Virtual Reality onderdeel gemaakt van een gewelddadig conflict tussen een medesupporter en een fan van Real Madrid. De reacties op noodsituaties voorspelden wie er eerder ingreep tijdens het conflict.

Naast nieuwe inzichten in hulpgedrag en het omstandereffect, kan deze kennis in de toekomst ingezet worden bij het trainen van bijvoorbeeld hulpverleners en politieagenten.

Ruud Hortensius (Wageningen, 1983) studeerde Sociaal Pedagogische Hulpverlening aan de Hogeschool Utrecht en vervolgens Psychologie aan Universiteit Utrecht. In 2011 behaalde hij zijn research master op het gebied van de Cognitieve Neurowetenschappen en begon hij in Tilburg aan zijn promotieonderzoek bij hoogleraar cognitieve neuropsychologie Beatrice de Gelder. Momenteel is Ruud postdoctorale onderzoeker aan Maastricht University en de University of Cape Town, Zuid-Afrika.

Bron: Tilburg University

Redactie Medicalfacts / Alida Budding - Hennink

https://www.medicalfacts.nl

Samen met mijn dochter Janine Budding verzorg ik dagelijks het online medisch nieuws voor zorgverleners, zodat zorgverleners elke dag weer op de hoogte zijn van het nieuws wat voor hen relevant is. De rol en beleving van patiënt & Healthy Ageing, zijn voor mij speerpunten om extra aandacht aan te besteden.

Ik heb jarenlang ervaring in diverse functies in thuiszorg.