Om welvaartsziekten écht te bestrijden moeten alle partijen nu hun krachten bundelen
ArrayDonderdag 21 april start het eerste deel van de evaluatie van Stichting Ik Kies Bewust, het debat georganiseerd door Foodlog. Voorafgaand aan het debat sturen wij u namens Diana Monissen, voorzitter van de stichting een opiniestuk.
Volgens het CBS heeft 1 miljoen Nederlanders diabetes, de meest voorkomende chronische ziekte in Nederland. Elke week komen er 1.000 mensen bij met diabetes. Van de jeugd heeft 13,2% overgewicht en 3,7% obesitas. Van de volwassenen heeft 50,9 % overgewicht en 14,2% obesitas. Gezondheid is nog steeds gekoppeld aan sociaal economische status. De hoogst opgeleide mensen voelen zich tot op hoge leeftijd gezond, lager opgeleide mensen niet.
Dat zijn feiten en cijfers die we niet mogen accepteren. Jaren geleden begon ik samen met anderen in Friesland het programma Sport op Basisscholen om kinderen weer gymles te geven door een echte gymleraar. Ook legden we de verbinding met gezonde voeding. Scholen, gemeenten en sportorganisaties zetten de schouders eronder. Wat klein begon groeide uit tot een provinciebreed succes dat inmiddels ruim 30.000 kinderen bereikt op 277 scholen. Ook buiten de gymles zijn ze meer gaan bewegen.
Deze langzame gedragsverandering is het resultaat van een jarenlange inspanning. Zoiets heeft alleen kans van slagen als meerdere partijen zich inspannen voor een gezamenlijk doel. Het Vinkje, het keurmerk van Stichting Ik kies Bewust zet zich in voor een gezonder etende Nederlander. De stichting wil productinnovatie stimuleren om zo het productaanbod gezonder te maken. Daarnaast is ons doel de gezondere keuze voor de consument makkelijker maken. Producten met het Vinkje voldoen aan strenge criteria voor minder verzadigd vet, suiker, zout en calorieën. Wij vinden dat onze aanpak het aanbod in Nederlandse supermarkten de afgelopen 10 jaar significant heeft verbeterd. Ruim 7.500 producten zijn voorzien van het Vinkje. Bijna alle supermarkten doen mee, helaas is een aantal grote levensmiddelenconcerns nog niet van de partij.
De tijdgeest is in die 10 jaar sterk veranderd. Het denken over voeding is veranderd, onder wetenschappers en onder consumenten. Voeding en gezondheid zijn in deze tijd bepalend voor de identiteit van mensen. Er is ook kritiek op het Vinkje. Tijd om de balans op te maken. Het Vinkje organiseert daarom op 21 april een breed maatschappelijk debat met als inzet de vraag: willen we een gezondere samenleving of vechten we voor voedselovertuigingen? Onze Stichting is niet doof voor de kritische signalen. Er bestaat wantrouwen tegen bedrijven met winstoogmerk, zo ook tegen het Vinkje dat te afhankelijk zou zijn van de levensmiddelenindustrie. In de persoon van Hoogervorst, de toenmalige minister van VWS, koos onze overheid bij de oprichting van de Stichting Ik Kies Bewust voor een publiekprivate samenwerking. Een constructie die overigens ook elders met succes wordt toegepast. Nu is wellicht een grotere rol van de overheid als onafhankelijke partij noodzakelijk om tot meer consumentenvertrouwen te komen.
Onze productcriteria worden opgesteld door onafhankelijke, gerenommeerde wetenschappers die zorgen voor een stevige onderbouwing van die criteria. Dat is belangrijk omdat het gaat over vertrouwen. Consumenten moeten er zeker van kunnen zijn dat ze met hun keuze voor producten met een Vinkje gezonder uit zijn. Dus reken maar dat we die onafhankelijke wetenschappelijke functie serieus nemen. De Nederlandse wetenschappelijke commissie maakt bovendien onderdeel uit van een mondiaal netwerk van wetenschappers. De wetenschappelijke data waarover zij kunnen beschikken zijn onmisbaar voor nieuwe inzichten in gezondheid en voeding.
Het Voedingscentrum heeft recent de nieuwe Schijf van Vijf gelanceerd. Daardoor zijn verschillen ontstaan in de criteria van het Voedingscentrum en het Vinkje. Wetenschappers zijn bezig om weer aansluiting te vinden tussen beide criteria. In het debat zou de drijfveer moeten zijn hoe het Vinkje kan bijdragen aan het realiseren van het gezonde voedingspatroon waar de Schijf voor bedoeld is. Op dezelfde wijze liggen samenwerkingen voor de hand met andere partijen zoals de Nederlandse Vereniging van Diëtisten, Hartstichting, Consumentenbond en anderen. Voor consumenten is het belangrijk dat de samenhang duidelijk is. Voor hen moet in één oogopslag duidelijk zijn waar het logo voor staat én moet het vertrouwen wekken in de partijen die zich hebben verenigd rond dat ene doel: samen zorgen voor een gezondere samenleving.
Laten we de komende periode met elkaar luisteren naar wat consumenten nodig hebben en wat beter aansluit bij hun beleving en gedrag. Ons logo moet nadrukkelijker gaan functioneren als integraal onderdeel van het totale gezondheidsbeleid. Dat moeten we doen met een overheid die helpt om gedragsverandering sneller en fundamenteler tot stand te brengen. Dat veranderen kan, heb ik gezien in Friesland. Daar heb ik ook geleerd dat het beter is kleine stappen te zetten voor veel mensen, dan grote voor weinig mensen. Niet iedereen gaat immers alles zelf bereiden; daarom moeten juist producten van de levensmiddelenbranche in onze aanpak betrokken blijven. Als nodig blijkt dat het Vinkje daarvoor van kleur moet verschieten, een verkeerslicht of een sterrensysteem moet worden, dan doen we dat. Waar het om draait is dat we een vertrouwd en volledig transparant logo-systeem moeten willen creëren dat maximaal bijdraagt aan een gezondere samenleving met heel veel minder welvaartsziekten. Vandaar mijn oproep om gezamenlijk het tij te keren.
Diana Monissen, namens bestuur Stichting Ik Kies Bewust
