‘Corona dwingt ons om keuzes te maken in de laatste levensfase’

Huisartsen hebben, al was het onbedoeld, het zwarte scenario van de eerste coronagolf in ziekenhuizen voorkomen door kwetsbare, oudere coronapatiënten niet naar het ziekenhuis te sturen. Daar vallen veel waardevolle lessen uit te trekken naar de toekomst. Het pleit er voor besluitvorming niet af te laten hangen van crisissituaties, maar juist in de tijd waarin ouderen nog weinig beperkingen hebben te laten bezinnen op hun behandelwensen in de toekomst. Overigens valt daar veel te leren van wat in het verpleeghuis ‘de staande praktijk’ is, namelijk om vanaf opname al het gesprek aan te gaan met de patiënt en diens vertegenwoordiger. Daardoor wordt in verpleeghuizen terughoudend omgegaan met ziekenhuisverwijzingen.

In coronatijd ontlast dit de ziekenhuizen sterk, evenals door de cohortafdelingen in verpleeghuizen die voor de huisartsen en ziekenhuizen een belangrijke schakel betekenen. Een zeer belangrijke vingerwijzing naar de toekomst.

Advance Care Planning

Een van de lessons learned in coronatijd is die van de behoefte aan betere palliatieve zorg thuis. Dat gaat niet alleen om de meer mogelijkheden om een zorgnetwerk 24/7 te organiseren en ongewenste opnames te voorkómen. Het gaat er vooral ook om het gesprek met de kwetsbare oudere en diens naasten tijdig aan te gaan; we trachten nog te vaak het sterven uit te stellen terwijl er beter ruimte geboden kan worden voor een waardig afscheid. Het zonder bezinning doorbehandelen belemmert dat de palliatieve fase gemarkeerd wordt. Vanaf de start van de palliatieve fase, soms wel 1-2 jaar, is het tijd voor Advance Care Planning (ACP) ofwel proactieve zorgplanning.

ACP gaat namelijk veel verder dan het maken van behandelafspraken; het heeft ook sociaal maatschappelijke aspecten die het welbevinden bepalen. Het gaat in deze gesprekken met ouderen om informatie te delen over de te voorspellen toekomst scenario’s bij (gecombineerde) chronische ziekten en welke gevolgen dat zal hebben voor (de regievoering) aangaande zelfredzaamheid en zelfstandigheid. In dialoog zullen gaandeweg de wensen duidelijk worden op medische onderwerpen als preventieve medicatie, polibezoek, ziekenhuisopname, reanimatie, ziekenhuisopname en palliatie in de stervensfase.

Dat wordt allemaal besproken in de context van zingeving en welbevinden met ook thema’s als de invulling van het zorg- en begeleidingsaanbod (wat, waar, wie) en vastleggen vertegenwoordiging. Het is steeds de kunst om die unieke oudere te ondersteunen in diens regie om de laatste levensfase naar wens in te richten. Het blijkt dat ACP de kwaliteit van de laatste levensfase voor de patiënt en diens naasten verbeterd en tevens kosten bespaard. Dit zou in publieksvoorlichting sterker onder de aandacht mogen worden gebracht.

Samenwerking in de keten

Advance Care Planning vormt de basis voor optimale palliatieve zorg; palliatieve zorg is multidisciplinaire zorg waarin professionals met elkaar samenwerken om persoonsgerichte zorg mogelijk te maken. Het voeren van ACP gesprekken vraagt om specifieke expertise zowel medisch als op procesmatig gebied. Het streven daarbij is om op de reis van kwetsbare ouderen de juiste momenten te benutten worden voor bezinning en nieuwe keuzes.

In de huisartsenpraktijk ligt de coördinatie bij de huisarts. Die hoeft dat echter allemaal niet alleen te doen. Door het benutten van de mogelijkheden tot taakherschikking en taakdelegatie in de praktijk kunnen de juiste afwegingen gemaakt worden voor wat in elke unieke situatie de beste aanpak is. Palliatieve zorg en ACP zijn corebusiness van de specialist ouderengeneeskunde; de meerwaarde van diens expertise is al aangetoond.

Helaas worden zij, mede door capaciteitstekorten, nog te weinig buiten het verpleeghuis ingezet. Ook zijn er belemmeringen in hun financiering door de zorgverzekeraars. Dit stimuleert het ontstaan van zelfstandige behandelvakgroepen zoals ZBVO om regionaal samenwerkingsprocessen te initiëren en, zoals in dit geval, beschikbaar te zijn voor consultatie op het gebied van palliatieve zorg en ACP.

De toekomstscenario’s in de ouderenzorg zijn somber: het bestaande tekort aan capaciteit en professionals zal alleen maar verder oplopen. Het is tijd voor ‘anders kijken naar ouderenzorg, zorg voor jou als oudere’. Dan moeten we werken aan publiek bewustzijn en aan een aantrekkelijke sector om in te werken. Daarbij past dat we de marktwerking verlaten en samenwerkingsprocessen op alle niveaus gaan stimuleren en faciliteren.

Bron: Amnon Weinberg is Specialist Ouderengeneeskunde bij ZBVO.

Redactie Medicalfacts/ Janine Budding

https://www.medicalfacts.nl

Ik heb mij gespecialiseerd in interactief nieuws voor zorgverleners, zodat zorgverleners elke dag weer op de hoogte zijn van het nieuws wat voor hen relevant kan zijn. Zowel lekennieuws als nieuws specifiek voor zorgverleners en voorschrijvers. Social Media, Womens Health, Patient advocacy, patient empowerment, personalized medicine & Zorg 2.0 en het sociaal domein zijn voor mij speerpunten om extra aandacht aan te besteden.

Ik studeerde fysiotherapie en Health Care bedrijfskunde. Daarnaast ben ik geregistreerd Onafhankelijk cliëntondersteuner en mantelzorgmakelaar. Ik heb veel ervaring in diverse functies in de zorg, het sociaal domein en medische-, farmaceutische industrie, nationaal en internationaal. En heb brede medische kennis van de meeste specialismen in de zorg. En van de zorgwetten waaruit de zorg wordt geregeld en gefinancierd. Ik ga jaarlijks naar de meeste toonaangevende medisch congressen in Europa en Amerika om mijn kennis up-to-date te houden en bij te blijven op de laatste ontwikkelingen en innovaties. Momenteel ben doe ik een Master toegepaste psychologie.

De berichten van mij op deze weblog vormen geen afspiegeling van strategie, beleid of richting van een werkgever noch zijn het werkzaamheden van of voor een opdrachtgever of werkgever.