Drie rampen stimuleerden preventie
Guus Schrijvers, Oud-Hoogleraar Public Health & Gezondheidseconoom 16 juni 2008 - 13:50
Array
In 1848 waarde een cholera-epidemie rond in Nederland. Daarbij vielen in de grote steden duizenden doden. Nog steeds heeft het woord cholera een negatieve bijklank in uitdrukkingen als een klerezooi. Deze ramp stimuleerde het preventiebeleid. Artsen hygiënisten gingen epidemiologisch onderzoek doen in de periode 1850-1865. Penn richtte de eerste kruisvereniging op in 1875. De bevolking kwam geleidelijk tot besef dat hygiëne ertoe doet.
Lagere overheden gingen waterleiding, riolering en reinigingsdiensten oprichten. Een andere ramp vond plaats in de jaren 1916-1918. Toen steeg ten gevolge van de Eerste Wereldoorlog de zuigelingensterfte in Limburg en Brabant tot extreme hoogte. Ook deze ramp stimuleerde de preventie. Er kwamen gediplomeerde verloskundigen, kraamverzorgsters en consultatiebureaus. De overheid ging deze ontwikkelingen financieel faciliteren. De derde ramp die preventie stimuleerde was de spoorwegramp in Harmelen in de jaren zestig van de vorige eeuw. Daarbij vielen tientallen doden. De ramp kreeg grote massamediale aandacht. Deze leidde tot grote aandacht voor verkeersveiligheid en tot een aanzienlijke daling van het aantal verkeersdoden sinds 1970. Deze drie rampen besprak ondergetekende op 11 juni in zijn college Tien kenmerken van succesrijke preventie voor een gezelschap van 200 UMC Utrecht studenten en medewerkers en PH.Nieuwsbrieflezers. Op basis van deze drie voorbeelden deed ik de voorspelling, dat in Nederland preventie van chronische ziekten pas aanslaat als er een ramp is gebeurd. Daarop reageerde Minster Klink die na mij sprak met de dreigende ramp ten gevolge van het personeelstekort in de zorg (zie bericht hierboven). De Power Points bij de lezing van Klink en ondergetekende tref je aan op www.integratedcare.nl. Je klikt door op nascholing en daarna op Presentaties op gehouden congressen. Op het congres Recente Ontwikkelingen in de bekostiging van Ketenzorg op 4 juli aanstaande gaan we nader in op deze dreigende ramp. Dragen leefstijlaanpassing van de ongezond levende burger, een abonnementstarief voor de eerstelijn per chronisch zieke en een glasheldere Awbz polis bij aan het oplossen van het personeelstekort? Wil je jouw kennis en inzicht op 4 juli delen met anderen? Surf dan naar de genoemde website en meld je aan.
Guus Schrijvers
Guus Schrijvers (getrouwd met Els Zwaan, drie kinderen) werd op 24 juni 1949 geboren in Amsterdam als zesde kind in een katholiek onderwijzersgezin. Na het gymnasium B diploma behaald te hebben(1967) ging hij in Amsterdam economie studeren. Hij studeerde cum laude af (1973) bij prof. Wim Duisenberg op de na-oorlogse conjunctuurgolven en bij prof. Joop Hattinga Verschure op zelfzorgafdelingen in ziekenhuizen. In 1980 promoveerde hij in Maastricht op het onderwerp regionalisatie en financiering van de Engelse, Zweedse en Nederlandse gezondheidszorg. Een stelling uit zijn proefschrift werd zijn levensmotto: wie de kleine structuren niet eert, maakt de grote structuren verkeerd.
Hij promoveerde bij de grondlegger van de Nederlandse gezondheidseconomie prof. Lou Groot en bij genoemde Hattinga Verschure. Van 1974 -1984 was Schrijvers lid van de Gemeenteraad van Utrecht voor de Partij van de Arbeid. Hij ‘deed’ daar portefeuilles zoals Volksgezondheid, Welzijn, Cultuur en Financiën. Op 1 juni 1987 werd Schrijvers samen met prof. Joop van Londen hoogleraar Public Health bij de Medische Faculteit Utrecht. Dat betekende voor hem een switch van macro onderwerpen zoals de inrichting van het verzekeringsstelsel naar kleinschalige projecten zoals educatie van diabetespatiënten.
Uit een interview uit 1987 komt het citaat: ‘als de faculteit mij vraagt voor deze leerstoel, wil ik wat betekenen voor de faculteit. Dan geef ik de macro-onderwerpen op.’ Samen met Van Londen richtte hij zich in 1987 op innovaties in de thuiszorg en op ketenzorg bij chronische zieken. Later zou het die activiteiten onder de vlag disease management bundelen. Tien jaar kwam de belangstelling voor ketens in de spoedzorg erbij. Zijn kennis op dit terrein bundelde hij in het boek Moderne Patiëntenzorg in Nederland, dat hij in 2002 samen met de plaatsvervangend hoofdinspecteur drs. Nico Oudendijk voor de gezondheidszorg schreef.
Vanaf het eerste begin had het bevorderen van het onderwijs in de Sociale Geneeskunde en de Volksgezondheid zijn grote aandacht. Toen Van Londen en hij begonnen was er helemaal niets op dit terrein. Schrijvers: ‘Een grote triomf ervoer ik op 2 april 1994 toen na zeven jaar trekken en duwen de eerste medische studenten bij een GGD en een Arbodienst een verplicht co-schap Sociale Geneeskunde liepen.’
In 1999 kwam een nieuw curriculum voor de medische studenten tot stand. Tropenjaren volgden tot 2006 voor hem en zijn collega dr. Gerdien de Weert om alle uitbreidingen van het sociaal geneeskundige onderwijs bij te benen. Zijn collegestof bundelde hij in 1997 en na verschillende drukken in 2002 in het boek Een kathedraal van Zorg en in de Engelse variant daarvan Health and Health Care in the Netherlands.
Per 1 juli 2007 gaan de onderzoeksactiviteiten van Schrijvers over in de Unit Innovaties in de Zorg binnen het Julius Centrum, dat hij in 1996 met collega prof. Rick Grobbee oprichtte. Zijn aandacht blijft liggen bij Disease Management en Spoedzorg. Schrijvers: ‘Ik begrijp nog steeds niet helemaal hoe die kleine structuren binnen Disease management en spoedzorg precies functioneren. Er is tegenwoordig ook veel uitwisseling met collega’s in Noord Amerika en elders in Europa. Dat verrijkt het inzicht in hoge mate. Elk land is op dit terrein een laboratorium voor een ander land..Voorlopig heb ik mijn handen vol aan de nieuwe Unit. Toch zou ik nog twee boeken willen schrijven.Het ene krijgt als titel, De gemoderniseerde kathedraal van zorg. Het tweede boek moet gaan over ondernemersschap en gelijke toegang tot de zorg. Beide zijn belangrijk maar o zo moeilijk te combineren. Hierbij zou ik de kennis van macro econoom weer kunnen gebruiken.’
Als oud hoogleraar Public Health en gezondheidseconoom bij het UMC Utrecht. geeft hij met zijn nieuwe boek ‘Zorginnovatie volgens het Cappuccinomodel.’ zijn visie hoe de gezondheidszorg eruit zou kunnen zien in een maatschappij met schaarste aan zorg. Het boek is bestemd voor het middenkader van zorgorganisaties. Naast schrijver van boeken en artikelen over de gezondheidszorg is Guus lid van enkele stuurgroepen en begeleidingscommissies en geef ik lezingen en workshops.
Guus Schrijvers is voor voordrachten, dagvoorzitterschappen, interviews en onderzoeksopdrachten te bereiken via [email protected] en telefonische via zijn secretaresse Annet Esser op telefoonnummer 030 250 9359.
