Zwitserland zegt massaal nee tegen marktwerking gezondheidszorg

In juni 2008 hebben de Zwitsers massaal marktwerking in de gezondheidszorg afgewezen. Ze deden dat in een nationaal referendum. Driekwart van de stemmers zei nee. In het publieke debat woog zwaar dat de marktwerking in de USA alleen maar heeft geleid tot:

1. kwaliteitsverlies

2. hoge kosten en

3. een hoog  percentage onverzekerden.

Het afwijzen van de marktwerking heeft de Zwitserse zorgverzekeraars gechoqueerd. De invoering van DBC?s gaat wel gewoon door. Die krijgen een functie om transparantie te bevorderen, maar zonder concurrentie. Al deze informatie kreeg ik van Jean Claude Rey, directeur van het Institut de Santé et d?Economie, gevestigd in de Zwitserse plaats Ecublens. Hij had mij uitgenodigd de openingsspeech te geven op een congres op 27 november over de toekomst van zeg maar de Zwitserse Awbz.

Zwitsers hevelen chronische zorg over naar lokale overheden

Thuisverpleging, huishoudelijke verzorging, verzorgingshuizen en verpleeghuizen komen ook in Zwitserland veel voor. De Duits sprekende kantons besteden er meer geld aan. Daar is men tegen thuiszorg: families willen geen vreemde hulpverleners over de vloer. Dat leidt er toe dat daar meer verpleeghuizen en verzorgingshuizen staan. In de Franse kantons is men gemakkelijker. Daar zijn de kosten lager. Want men is er eerder bereid een verpleegkundige achter de voordeur toe te laten. Dat leidt tot uitstel van opname en dus minder behoeften aan plaatsen in verzorgingshuizen en verpleeghuizen. Van oudsher wordt de chronische zorg betaald uit een sociale verzekering: de Alters- und Hinterlassenenversicherung. Vanaf 1 januari 2010 wordt dat anders. Dan betaalt die verzekering nog maar 80% van de kosten. De rest moeten de gemeenten en de kantons bijleggen. Die mogen die kosten eventueel laten betalen uit eigen bijdragen van clienten en patienten. Deze maanden staat deze verandering hoog op de agenda van beleidsmakers in de chronische zorg, en wel onder de naam die Restfinanzierung. Zo kwamen zij bijeen op 27 november op een congres daarover. Dat was in de plaats Olten,  het geografische middelpunt van Zwitserland. Ondergetekende had de eer dat congres te openen met een lezing (in het Duits) over heden, verleden en toekomst van de Awbz en de indicatiestelling in Nederland. Ik heb benadrukt dat overheveling ofwel afwenteling van kosten van centraal naar decentraal niveau geen oplossing is voor kostenstijgingen in de chronische zorg. Belangrijker is precies te indiceren wanneer een client recht heeft op zorg die door derden wordt betaald. Ik besprak het CIZ protocol gebruikelijke zorg dat een van de fundamenten vormt voor de indicatiestelling in Nederland. Die bespreking leverde veel discussie op in de zaal. Dat protocol vond men Frau unfreundlich want als een client geen recht op zorg heeft, kommt es wieder an auf die Töchter, Schwiegertöchter und Schwester. Ik had als enig verweer dat in dat protocol gebruikelijke zorg voor mannen én vrouwen dezelfde criteria gelden. Voor ondergetekende was debatteren auf Deutch niet eenvoudig. Sinds donderdag weet ik het Duitse woord voor heupfractuur: Schenkenhalsbruch. En extramurale zorg heet in Zwitserland SPITEX: een samenvoeging van Spitaal en Extra. De Engelse Power Point Presentatie tref je aan op www.integratedcare.nl/lezingen onder de trefwoorden Zwitserland Awbz 2008.  Op vrijdag 27 maart 2009 vindt het achtste nationale congres over de toekomst van indicatiestelling voor de Awbz en de Wmo plaats. Daar is dit keer ook aandacht voor buitenlandse ontwikkelingen op dit terrein, in onder meer de USA, Canada, Duitsland en ook Zwitserland. De brochure voor dit congres verschijnt binnenkort. Noteer alvast de datum.

Zwitserse zorgaanbieders omarmen indicatiestelling

Ook Zwitserland kent indicatiestelling, zij het dat elk kanton eigen meetinstrumenten heeft om zorgbehoeften in kaart te brengen en op basis daarvan zorg toe te wijzen. In de Franse kantons gebruikt men de internationaal bekende RAI die ook in Nederlandse revalidatiecentra gebruikt wordt. Daarvan worden afgeleid Resource Utilization Groups, die te vergelijken zijn met de Nederlandse zorgzwaartepakketten. De indicatiestelling vindt er zowel door onafhankelijke verpleegkundigen plaats als door professionals in dienst van zorgaanbieders. Is dat laatste het geval, dan vinden er steekproefsgewijze en ook administratieve controles plaats.  De Zwitserse zorgaanbieders omarmen de indicatiestelling op basis van professionele meetinstrumenten. De zorgverzekeraars niet: die willen een indicatiestelling die uitkomt op lagere kosten. Al deze informatie kreeg ik van verpleegkundige Arne Berthou, die twee boeken heeft geschreven over indicatiestelling.  Zij zat het congres voor op 27 november in Olten, dat ondergetekende opende met een speech over de Nederlandse indicatiestelling en Awbz. De Engelse Power Point Presentatie tref je aan op www.integratedcare.nl/lezingen onder de trefwoorden Zwitserland Awbz 2008.  Tot zover dit bericht. Op vrijdag 27 maart 2009 vindt het achtste nationale congres over de toekomst van indicatiestelling voor de Awbz en de Wmo plaats. Daar is dit keer ook aandacht voor buitenlandse ontwikkelingen op dit terrein, in onder meer de USA, Canada, Duitsland en ook Zwitserland. De brochure voor dit congres verschijnt binnenkort. Noteer alvast de datum.

Guus Schrijvers

Guus Schrijvers, Oud-Hoogleraar Public Health & Gezondheidseconoom

http://guusschrijvers.nl

Guus Schrijvers (getrouwd met Els Zwaan, drie kinderen) werd op 24 juni 1949 geboren in Amsterdam als zesde kind in een katholiek onderwijzersgezin. Na het gymnasium B diploma behaald te hebben(1967) ging hij in Amsterdam economie studeren. Hij studeerde cum laude af (1973) bij prof. Wim Duisenberg op de na-oorlogse conjunctuurgolven en bij prof. Joop Hattinga Verschure op zelfzorgafdelingen in ziekenhuizen. In 1980 promoveerde hij in Maastricht op het onderwerp regionalisatie en financiering van de Engelse, Zweedse en Nederlandse gezondheidszorg. Een stelling uit zijn proefschrift werd zijn levensmotto: wie de kleine structuren niet eert, maakt de grote structuren verkeerd.

Hij promoveerde bij de grondlegger van de Nederlandse gezondheidseconomie prof. Lou Groot en bij genoemde Hattinga Verschure. Van 1974 -1984 was Schrijvers lid van de Gemeenteraad van Utrecht voor de Partij van de Arbeid. Hij ‘deed’ daar portefeuilles zoals Volksgezondheid, Welzijn, Cultuur en Financiën. Op 1 juni 1987 werd Schrijvers samen met prof. Joop van Londen hoogleraar Public Health bij de Medische Faculteit Utrecht. Dat betekende voor hem een switch van macro onderwerpen zoals de inrichting van het verzekeringsstelsel naar kleinschalige projecten zoals educatie van diabetespatiënten.

Uit een interview uit 1987 komt het citaat: ‘als de faculteit mij vraagt voor deze leerstoel, wil ik wat betekenen voor de faculteit. Dan geef ik de macro-onderwerpen op.’ Samen met Van Londen richtte hij zich in 1987 op innovaties in de thuiszorg en op ketenzorg bij chronische zieken. Later zou het die activiteiten onder de vlag disease management bundelen. Tien jaar kwam de belangstelling voor ketens in de spoedzorg erbij. Zijn kennis op dit terrein bundelde hij in het boek Moderne Patiëntenzorg in Nederland, dat hij in 2002 samen met de plaatsvervangend hoofdinspecteur drs. Nico Oudendijk voor de gezondheidszorg schreef.

Vanaf het eerste begin had het bevorderen van het onderwijs in de Sociale Geneeskunde en de Volksgezondheid zijn grote aandacht. Toen Van Londen en hij begonnen was er helemaal niets op dit terrein. Schrijvers: ‘Een grote triomf ervoer ik op 2 april 1994 toen na zeven jaar trekken en duwen de eerste medische studenten bij een GGD en een Arbodienst een verplicht co-schap Sociale Geneeskunde liepen.’

In 1999 kwam een nieuw curriculum voor de medische studenten tot stand. Tropenjaren volgden tot 2006 voor hem en zijn collega dr. Gerdien de Weert om alle uitbreidingen van het sociaal geneeskundige onderwijs bij te benen. Zijn collegestof bundelde hij in 1997 en na verschillende drukken in 2002 in het boek Een kathedraal van Zorg en in de Engelse variant daarvan Health and Health Care in the Netherlands.

Per 1 juli 2007 gaan de onderzoeksactiviteiten van Schrijvers over in de Unit Innovaties in de Zorg binnen het Julius Centrum, dat hij in 1996 met collega prof. Rick Grobbee oprichtte. Zijn aandacht blijft liggen bij Disease Management en Spoedzorg. Schrijvers: ‘Ik begrijp nog steeds niet helemaal hoe die kleine structuren binnen Disease management en spoedzorg precies functioneren. Er is tegenwoordig ook veel uitwisseling met collega’s in Noord Amerika en elders in Europa. Dat verrijkt het inzicht in hoge mate. Elk land is op dit terrein een laboratorium voor een ander land..Voorlopig heb ik mijn handen vol aan de nieuwe Unit. Toch zou ik nog twee boeken willen schrijven.Het ene krijgt als titel, De gemoderniseerde kathedraal van zorg. Het tweede boek moet gaan over ondernemersschap en gelijke toegang tot de zorg. Beide zijn belangrijk maar o zo moeilijk te combineren. Hierbij zou ik de kennis van macro econoom weer kunnen gebruiken.’

Als oud hoogleraar Public Health en gezondheidseconoom bij het UMC Utrecht. geeft hij met zijn nieuwe boek ‘Zorginnovatie volgens het Cappuccinomodel.’ zijn visie hoe de gezondheidszorg eruit zou kunnen zien in een maatschappij met schaarste aan zorg. Het boek is bestemd voor het middenkader van zorgorganisaties. Naast schrijver van boeken en artikelen over de gezondheidszorg is Guus lid van enkele stuurgroepen en begeleidingscommissies en geef ik lezingen en workshops.

Guus Schrijvers is voor voordrachten, dagvoorzitterschappen, interviews en onderzoeksopdrachten te bereiken via [email protected] en telefonische via zijn secretaresse Annet Esser op telefoonnummer 030 250 9359.