Verhoogd kans op tweeling door roken

Het proefschrift van Chantal Hoekstra biedt inzicht in het samenspel van genetische factoren en omgevingsinvloeden die de kans op het krijgen van twee-eiige tweelingen vergroten. Hiervoor heeft zij een vragenlijst gestuurd naar tweelingmoeders, die staan geregistreerd in het Nederlandse Tweelingen Register. In een selecte groep tweelingmoeders nam zij ook bloed af en hield een uitvoerig telefonisch interview.

Uit Hoekstra’s onderzoek blijkt dat het krijgen van een spontane twee-eiige tweeling in verband wordt gebracht met genetische factoren, langer zijn, het hebben van een hoger BMI en roken voor de tweelingzwangerschap. Zij houdt rekening met factoren als leeftijd, graviditeit en sociaal economische status. De sociaal economische status van de moeder blijkt geen invloed te hebben op de associatie tussen lichaamslengte, BMI, roken en het krijgen van tweelingen. Een hogere leeftijd en het aantal zwangerschappen wel.

Volgens Hoekstra is het interessant om te zien dat factoren die doorgaans geassocieerd worden met verminderde vruchtbaarheid zoals roken en overgewicht ook in verband worden gebracht met ‘super’ vruchtbaarheid (het krijgen van tweelingen). Zij stelt de vraag hoe dit kan. Een mogelijkheid is dat vrouwen die de genetische aanleg hebben voor het krijgen van tweelingen zo vruchtbaar zijn dat zij geen hinder ondervinden van factoren die normaal gesproken de vruchtbaarheid verminderen. Vrouwen die deze genetische aanleg missen zijn wel verminderd vruchtbaar als ze bijvoorbeeld roken.

Genetische factoren spelen in samenwerking met omgevingsfactoren een belangrijke rol op het risico op het krijgen van twee-eiige tweelingen. Met het bloed- en interviewonderzoek beoogt Hoekstra de genetische basis voor het krijgen van twee-eiige tweelingen in de toekomst te ontrafelen.

Daarnaast zijn de lengte van de vrouw en een hoog BMI (Body Mass Index) ook van invloed op het krijgen van een tweeling. Samen met roken worden ze geassocieerd met het krijgen van tweelingen, ook wel supervruchtbaarheid genoemd. Dat is opmerkelijk omdat deze factoren doorgaans juist gezien worden als risicofactor voor verminderde vruchtbaarheid. Een mogelijke verklaring is dat vrouwen met genetische aanleg voor het krijgen van een tweeling zó vruchtbaar zijn dat zij geen last hebben van de effecten van roken, overgewicht en lengte. Vrouwen die namelijk geen genetische aanleg voor tweelingen hebben, zijn wel verminderd vruchtbaar als ze roken.
Het volledige proefschrift is te downloaden via VU-dare