SVL staat terecht voor hulp bij zelfdoding

Op dinsdag 12 mei en 13 mei vindt in Almelo een proces plaats tegen Stichting Vrijwillig Leven (SVL) en Gerard Schellekens, de voorzitter van SVL. Schellekens wordt hulp bij zelfdoding ten laste gelegd, een overtreding van art. 294 uit het Wetboek van Strafrecht. Het is niet eerder voorgekomen dat een stichting of rechtspersoon hiervoor gedaagd werd. Het Humanistisch Verbond deelt de mening van SVL dat mensen zelf moeten kunnen beschikken over hun levenseinde.

Hulp bij zelfdoding is volgens artikel 294 van het Wetboek van Strafrecht verboden. Artsen kunnen worden alleen ontslagen van vervolging als zij binnen de criteria en volgens de procedures van de Euthanasiewet (2002) euthanasie of hulp bij zelfdoding verlenen. Of de SVL en Gerard Schellekens de wet hebben overtreden is de inzet van een rechtszaak op 12 en 13 mei. Schellekens is sinds de oprichting in 1996 voorzitter van de Stichting Vrijwillig Leven (SVL). Hij zet zich in voor zelfbeschikkingsrecht, vooral bij mensen die op een zelfgekozen tijdstip en op een waardige manier hun leven willen beeindigen. Om zeker te zijn van een weloverwogen beslissing hebben hij en zijn medewerkers zorgvuldigheidseisen geformuleerd. Deskundigen uit verschillende disciplines toetsen of daaraan wordt voldaan. Zij bekijken ook of de hulpvrager alle wegen heeft onderzocht die een acceptabele voortzetting van het leven mogelijk maken.

Landelijke Commotie

Over de casus waar Gerard Schellekens en de SVL zich moeten verantwoorden ontstond in november 2007 landelijk commotie. Het ging om hulp bij zelfdoding in het Almelose verpleeghuis Eugeria. De hulp werd verleend door medewerkers van de Stichting Vrijwillig Leven (SVL), waaronder Schellekens, én door familie van de overledene. De client in deze zaak was de 80-jarige mevrouw De Jong. Zij leed al 15 jaar aan de ziekte van Parkinson. De ziekte was vergevorderd en het was onmogelijk dat zij zelf had kunnen zorgen voor de dodelijke medicijnen en zelf de levensbeeindiging had kunnen uitvoeren. De zaak was vanaf het begin gecompliceerd, doordat er na het overlijden van de mevrouw ‘een verwijdering’ ontstond tussen SVL en haar voorzitter en de familie van de overledene. Hoewel de familie van de overledene nadrukkelijk heeft laten weten dat zij de keuze van de overledene volledig respecteerde, heeft zij toch aangifte gedaan tegen de SVL en Schellekens. Het optreden van politie en justitie na de levensbeeindiging (de familieleden evenals Schellkens werden gearresteerd), kwam voor de familie als een grote verrassing.

In deze casus ging dus niet om euthanasie, hoewel die term door de media wel genoemd is. Onder meer de NRC publiceerde over deze zaak. Bij euthanasie maakt de ene mens een eind aan het leven van een andere mens, waarbij er strafuitsluitingsgronden bestaan voor artsen, op voorwaarde dat de artsen zich aan de in de wet omschreven zorgvuldigheidseisen houden. In dit geval werd de hulp door niet-artsen verleend en was een beroep op die strafuitsluitingsgronden niet mogelijk.

Positie van het Humanistisch Verbond

Het Humanistisch Verbond staat op het standpunt dat artsen het alleenrecht om op legale wijze hulp te verstrekken bij een waardig levenseinde heel serieus moeten nemen. Mevrouw De Jong verdroeg het leven niet meer, vond het ondraaglijk en uitzichtloos. Ze vond bovendien dat de kwaliteit van leven door haar ziekte onder een acceptabel minimum was gezakt. Artsen zijn niet verplicht een euthanasieverzoek te honoreren, maar hebben wel de plicht om door te verwijzen naar een andere arts als zij zelf morele, persoonlijke of andere bezwaren hebben om aan het verzoek te voldoen. Het is in alle gevallen schrijnend als iemand met een weldoordachte doodswens in de kou staat na een vraag om hulp. Temeer omdat in dit geval een belangrijke reden om niet verder te willen leven de totale afhankelijkheid was. Nu werd deze mevrouw bij haar verzoek om hulp om haar doodswens ten uitvoer te brengen opnieuw afhankelijk, en wel van de afweging van de arts. Zelfdoding is niet bij wet verboden, maar deze vrouw kon haar zelfbeschikkingsrecht zonder hulp simpelweg niet effectueren.

Waar reguliere en legale hulp niet mogelijk was, schoot SVL te hulp. Het Humanistisch Verbond deelt het standpunt van SVL dat mensen zelf zouden moeten kunnen beschikken over hun eigen levenseinde. Mensen moeten daarbij hulp kunnen krijgen op legale wijze en door daartoe bevoegde hulpverleners. Bestaande wetten moeten daartoe goed benut worden. Nog veel te vaak worden verzoeken om euthanasie en hulp bij zelfdoding die binnen de criteria van de Euthanasiewet vallen door artsen niet gehonoreerd. Artsen hoeven hun weigering niet te motiveren, er zijn geen sancties als de arts niet doorverwijst en hulpvragers kunnen tegen een weigering niet in beroep gaan. Na weigering van de arts staat de hulpvrager met lege handen en raakt een legale, waardige dood buiten bereik. Er moet daarom meer acties worden ondernomen om het draagvlak voor euthanasie, voor hulp bij zelfdoding en voor doorverwijzing onder artsen te vergroten.

Ruimere wettelijke mogelijkheden creeren

Biedt dit alles geen soelaas, dan moet worden nagedacht over meer wettelijke mogelijkheden voor hulp bij zelfdoding door daartoe opgeleide niet-medisch hulpverleners. Daarbij moeten zorgvuldige procedures worden ontwikkeld. Het Humanistisch Verbond bepleit dat er wettelijke ruimte gecreeerd wordt waarbinnen mensen die willen sterven en daarbij geen hulp krijgen, middelen kunnen krijgen om hun leven op menswaardige wijze te beeindigen. Daaroor zij niet langer veroordeeld tot ´harde´ methoden van zelfdoding.

Ook zouden humanisten graag zien dat het mogelijk is voor anderen om aanwezig te zijn en zonodig hulp te verlenen op het moment van sterven. Zolang dat niet het geval is, bestaat voor hulpverleners en familie vaak het dilemma tussen medemenselijkheid en de beperkingen van de wet.Wij zijn van mening dat de wet die van kracht is gerespecteerd en benut moet worden, maar tevens dat de wetgeving met zijn tijd moet meegaan.

Daar moeten we overigens niet langer mee wachten. Want zolang die wet- en regelgeving er niet is worden talloze mensen voor wie het leven ondraaglijk is geworden voor drie onmogelijke keuzes gesteld:

Tegen hun wil verder leven; Het recht in eigen hand te nemen en op onwaardige wijze sterven zonder hulp; Hulp inroepen van niet-medici die het gebrek aan legale hulp van artsen willen compenseren. De niet-medici lopen dan echter het risico dat ze daarmee de grenzen van de wet overschrijden.

Uitspraak in de zaak is op 27 mei.

Profiel bij HUMAN over Gerard Schellekens

Op 27 mei zendt HUMAN een uitzending van Profiel uit over Gerard Schellekens en de Almelose rechtszaak (22.50 uur op Nederland 2, samenstelling en regie: Eveline van Dijck).

Redactie Medicalfacts/ Janine Budding

https://www.medicalfacts.nl

Ik heb mij gespecialiseerd in interactief nieuws voor zorgverleners, zodat zorgverleners elke dag weer op de hoogte zijn van het nieuws wat voor hen relevant kan zijn. Zowel lekennieuws als nieuws specifiek voor zorgverleners en voorschrijvers. Social Media, Womens Health, Patient advocacy, patient empowerment, personalized medicine & Zorg 2.0 en het sociaal domein zijn voor mij speerpunten om extra aandacht aan te besteden.

Ik studeerde fysiotherapie en Health Care bedrijfskunde. Daarnaast ben ik geregistreerd Onafhankelijk cliëntondersteuner en mantelzorgmakelaar. Ik heb veel ervaring in diverse functies in de zorg, het sociaal domein en medische-, farmaceutische industrie, nationaal en internationaal. En heb brede medische kennis van de meeste specialismen in de zorg. En van de zorgwetten waaruit de zorg wordt geregeld en gefinancierd. Ik ga jaarlijks naar de meeste toonaangevende medisch congressen in Europa en Amerika om mijn kennis up-to-date te houden en bij te blijven op de laatste ontwikkelingen en innovaties. Momenteel ben doe ik een Master toegepaste psychologie.

De berichten van mij op deze weblog vormen geen afspiegeling van strategie, beleid of richting van een werkgever noch zijn het werkzaamheden van of voor een opdrachtgever of werkgever.