Gebrekkig leiderschap in de zorg

Bij Kaiser Permanente, een zorgverlener uit de VS, begint innovatie met een nieuwe behandelingswens van een verzekerde. Onder leiderschap van een zorgverlener wordt die wens tegemoet getreden met een innovatief behandelingsplan. Samen met de zorgverzekeraar (Kaiser Health Plan) ondersteunt de organisatie dit plan administratief met geautomatiseerde resultaatregistraties. Waardevolle innovaties worden stapsgewijs in de praktijk geïntegreerd. Men noemt dit ‘integratie van zorg’.

Op het congres ‘Geïntegreerde zorg’ van het Julius Centrum gaf ook minister Klink zijn visie op de integratie van zorg. Volgens hem is dat een tweede laag in de verplichte overheidsfinancieringsystemen. De eerste laag zijn systemen die vallen onder de Zorgverzekeringswet (Zvw) en de Algemene wet bijzondere ziektekosten (AWBZ). Deze systemen zijn byzantijns en verhinderen samenwerking en innovatie, erkende de minister. Dit probleem zou de komende decennia opgelost worden met een tweede administratielaag, waarmee de integratie over de eerste laag wordt georganiseerd. Intussen wordt de eerste administratielaag tot 2011 bevroren en innovatie dus vrijwel uitgesloten.

Nederland heeft nu al de meest uitgebreide zorgadministratiesystemen ter wereld. Die worden verder uitgebreid met een tweede laag, ondanks onderzoek van het Amerikaanse Institute of Medicine (IOM) van meer dan honderd programma’s waaruit blijkt dat een dergelijke tweede laag de zorg duurder maakt en innovatie niet bevordert.

In Nederland is de kans groot dat integratie van zorg dus niet tot innovatie zal leiden. Dan blijft alleen een tweede laag in de overheidsbetalingsystemen over, waardoor de zorgbureaucratie verder groeit.

Innovatie onderzoek wordt in Nederland met een administratieverdubbeling uitgevoerd. Naast de reguliere overheidsadministratiesystemen waarmee geen adequate gegevens worden bijgehouden, zijn subsidies nodig om de relevante gegevens in de praktijk bij elkaar te zoeken. Onderzoekers stuiten op een muur van missende, inconsistente en onjuiste gegevens. De omvang van ongecontroleerde selectie van gevallen staat adequate beoordeling van het onderzoek in de weg. Ondanks hoge administratiekosten in de zorg van €8-20 miljard per jaar, zitten de reguliere overheidsfinancieringssystemen innovatie in de weg.

Innovatie moet onderdeel van de praktijk kunnen zijn. Zorgverleners moeten medisch leiderschap kunnen nemen en innovaties financieel-administratief kunnen integreren in het reguliere zorgverzekeringsbedrijf.

De overheid moet zich gaan beperken tot het toezicht houden op de zorgsector. Om eerlijke concurrentie te bevorderen moet de zorgsector in vrijheid innovaties kunnen toepassen, maar wel verplicht worden te publiceren over de resultaten.

Huppes Kemp

Wim Huppes kreeg in april 2008 te horen dat hij prostaatkanker had in een vergevorderd stadium. Zijn prostaat werd operatief verwijderd, en wat hem betrof stopte de reguliere behandeling daar. Met zijn kennis van de geneeskunde, hij werkte tot 1989 als internist in een ziekenhuis, ging Huppes experimenteren met medicijnen.

Na twee experimenten met andere middelen probeerde hij dichloorazijn.

Huppes kwam niet zelf op het idee om het middel te proberen. ‘Twee neven raadden het me aan, onafhankelijk van elkaar. De een leidt een medisch laboratorium, de ander is een alternatieve arts.’ Huppes kocht het middel bij een chemische groothandel. Huppes mocht daar grondstoffen kopen omdat hij eerder als onderzoeker in een biotechnologisch laboratorium werkte.
Belangrijker is dat hij nog leeft. Waar met reguliere bestraling en chemotherapie de dood volgens hem misschien enkele maanden zou zijn tegengehouden, is hij inmiddels ruim een jaar na de diagnose kanker nog steeds in leven en weer aan het werk.

Zijn ziekte bleek, ironisch genoeg, een voorbeeld te zijn van wat er mis is in de reguliere zorg – waarover hij voor hij kanker bleek te hebben een boek aan het schrijven was. We zijn de klos verscheen in april. In het boek stelt Huppes dat in het huidige zorgstelsel de ontwikkeling van nieuwe behandelingen niet goed mogelijk is omdat het stelsel te bureaucratisch is en verstrikt in een ‘doolhof van regels’.

Volgens Huppes, kennismedewerker bij het College voor Zorgverzekeringen, is het gevolg dat de zorg geen innovatieve sector is en dat dus iedereen een standaardbehandeling krijgt. Die is voor zo’n 85 procent van de zieken niet optimaal. Sterker nog: ‘Artsen werken volgens richtlijnen en schrijven patiënten behandelingen voor die zij vaak niet op zichzelf zouden toepassen.’ Bij mannen met uitgezaaide prostaatkanker wordt het bekken bestraald, ook als hun levensverwachting nihil is. ‘De patiënten hebben daardoor 13 procent minder kans op pijn in het bekken maar moeten er wel vaak voor naar het ziekenhuis en ervaren vervelende bijwerkingen, zoals pijn en bloed bij de ontlasting en tijdens het plassen. Bovendien staat de uitkomst vast: mensen gaan hoe dan ook dood.’

Huppes stelt voor om ook alternatieve methoden te testen in de kennisbanken. ‘Als mensen positieve effecten melden van behandelingen, kunnen deze wat mij betreft worden toegepast. Volgens mij kan dit eenvoudig omdat de door mij voorgestelde kennisbanken gaan monitoren en rapporteren wat het effect, de veiligheid en het nut is van de zorg.’

Huppes schijft ook voor het Financieel Dagblad