Beter vaccin tegen meningokokken mogelijk
ArrayRol van Toll-like receptor agonisten van de meningokok in ziekte en immuniteit
Floris Fransen ontdekte dat bij ongeveer 10% van de patienten met een meningokokkenziekte de ziekteverwekker gemuteerd is; daardoor verloopt de ziekte milder. Deze ontdekking biedt kansen voor een verbeterd vaccin, zonder dat dit meer bijwerkingen geeft.
De meningokok is een bacterie die voorkomt in de keel- en neusholte van ruwweg anderhalf miljoen Nederlanders zonder dat deze mensen daar last van hebben. Af en toe verspreid de bacterie zich echter naar de bloedbaan en/of hersenvliezen, waardoor bloedvergiftiging en hersenvliesonsteking kunnen ontstaan. Wereldwijd zijn er jaarlijks ongeveer 1.2 miljoen gevallen van meningokokkenziekte. Van deze patienten overlijdt ongeveer 10% en nog eens 20% houdt er blijvende schade aan over.
De heftige ontstekingsreactie bij deze ziektes wordt voornamelijk veroorzaakt door een belangrijke bouwsteen van de meningokok, lipopolysaccharide. Als immuuncellen in aanraking komen met lipopolysaccharide gaan ze allerlei stoffen uitscheiden die een ontsteking veroorzaken. Uit Fransens onderzoek blijkt dat ongeveer 10% van de patienten geïnfecteerd is met een meningokok met een veranderde lipopolysaccharide-structuur. Het gevolg van deze verandering is dat de immuuncellen de mutant minder goed kunnen herkennen, waardoor de ontstekingsreactie minder heftig is en de ziekte milder verloopt. Mogelijk brengt de bacterie deze verandering aan om het immuunsysteem te slim af te zijn.
Fransen ontdekte ook dat de aanwezigheid van lipopolysaccharide in een vaccin tegen meningokokken essentieel is voor een goede werkzaamheid van het vaccin. Lipopolysaccharide heeft dus ook goede eigenschappen. Bovendien kan de structuur van lipopolysaccharide worden aangepast of het molecuul kan vervangen worden door andere stoffen die een mindere ernstige ontsteking veroorzaken, maar de immuuncellen nog wel genoeg activeren voor een goede reactie na vaccinatie.
11-03-2010, 16:15 uur , Academiegebouw, Domplein 29, Utrecht.
Floris Fransen, Diergeneeskunde
Proefschrift: Role of meningococcal Toll-like receptor agonists in disease and immunity
Promotor 1: Prof. dr. J.P.M van Putten
Bron: UU