Startschot kettingreactie menselijk afweersysteem in beeld gebracht
ArrayWerking complementsysteem verder opgehelderd
Het complementsysteem is een onderdeel van het afweersysteem dat met een kettingreactie van eiwitten ziekteverwekkers bestrijdt. De atomaire structuur van twee belangrijke enzymen in deze kettingreactie zijn nu in beeld gebracht door scheikundigen dr. Federico Forneris en prof. Piet Gros van de Universiteit Utrecht in samenwerking met een internationaal onderzoeksteam. De resultaten bieden aanknopingspunten voor medicijnontwikkeling op het gebied van onder andere reuma, nierziekten en hart- en vaatziekten. Het onderzoek werd onlangs gepubliceerd in het toonaangevende wetenschappelijk tijdschrift Science.
Het complementsysteem bestaat uit een grote hoeveelheid eiwitten in het menselijke bloed, die bacterien of aangetaste cellen afbreken. Het komt echter ook voor dat dit afweersysteem juist gezonde cellen afbreekt. Bij ontstekingsziekten zoals reuma speelt een dergelijk overactief complementsysteem vaak een rol.
3D-opname van kettingreactie
De eiwitten van het complementsysteem zetten bij contact met ziekmakende cellen een kettingreactie in werking om meer eiwitten bij de afweerreactie te betrekken. Gros en de onderzoekers van de Pennsylvania School of Medicine (V.S.) laten in gedetailleerde 3D-opnamen zien hoe twee enzymen de eiwitten opknippen en van vorm laten veranderen. Hiermee wordt duidelijk hoe het complementsysteem zorgt voor de effectieve kettingreactie. Daarbij laten de opnamen ook zien hoe het systeem voorkomt dat een spontane kettingreactie ontstaat bij afwezigheid van ziekteverwekkers.
Uitschakelen enzymen
Meer inzicht in de werking van het complementsysteem biedt naast fundamentele kennis van het menselijk afweersysteem ook aanknopingspunten voor therapie. Gros: “Bij patienten met een overactief complementsysteem is het bijvoorbeeld nodig om de kettingreactie te kunnen afremmen. Nu we weten hoe enzymcomplexen hierbij een rol spelen, kunnen we gericht op zoek naar medicijnen die hierop aangrijpen.â€
Bijschrift: Moleculaire structuur van het complement enzymcomplex. Federico Forneris & Piet Gros (Universiteit Utrecht), Science.
Prof. dr. Piet Gros ontving in 2010 de Spinoza-premie. Dit is de hoogste Nederlandse onderscheiding in de wetenschap en wordt door de NWO toegekend aan Nederlandse onderzoekers die tot de absolute top van de wetenschap behoren.
Het onderzoek is mede gefinancierd door de NWO Chemische Wetenschappen, het National Institute of Allergy and Infectious Diseases en het Nationale Institute of General Medical Sciences.
Bron: UU