Waarom presteren sommige ziekenhuizen beter?
Array
Een sterk team aan de leiding, met een samenhangende visie, die gedeeld wordt door het middenkader en het personeel op de werkvloer. Personeel dat zich gesteund weet, en daardoor sterk betrokken is. Dat is het basisrecept voor een ziekenhuis dat goed draait en kwaliteitszorgen biedt, ook in ontwikkelingslanden. Dat het zo werkt in industrielanden, was al geweten. Onderzoeker Bruno Marchal van het Instituut voor Tropische Geneeskunde toonde aan dat het recept van ‘high commitment management’ ook werkt in situaties met minder geld en middelen. Dat leverde hem aan de VUB een doctoraat op.
 Ook al weet men al een tijdje dat personeelsbeleid belangrijk is voor de kwaliteit van de gezondheidszorg, toch is nauwelijks onderzocht hoe dat dan moet in landen met een laag en midden-inkomen. Ontwikkelingslanden, zeg maar. Die worden bijvoorbeeld extra hard getroffen door aids en een reeks ‘verwaarloosde’ ziekten, waarvoor het ontwikkelen van geneesmiddelen meer kost dan de patienten kunnen betalen. Bovendien kennen ze nog eens hersenvlucht: hun artsen kunnen meer verdienen in het Westen. De ziekenhuizen moeten er dus zien te werken in moeilijke omstandigheden. Welk personeelsbeleid werkt dan het beste? Zijn onze recepten zomaar over te planten naar andere culturele omgevingen?
Marchal vergeleek vier verschillende ziekenhuizen in Ghana, waarbij hij een recent ontwikkelde onderzoeksmethode gebruikte, realist evaluation.
De goed presterende ziekenhuizen bleken te zijn geleid door sterke teams met een coherente visie die gedragen wordt door middenkader en operationeel personeel. Doeltreffende ondersteuning van dat personeel leidt tot een positief organisatieklimaat, waarbij het personeel bereid is iets terug te geven. In het jargon: organisational commitment, een gekende tussenstap op weg naar goed functionerende organisaties. Toch in rijkere landen. Marchal toonde aan dat het in situaties met beperkte middelen niet anders werkt.
Over de onderzoeksmethode die hij gebruikte, ‘realist evaluation’, is nog weinig gepubliceerd. Ze is in staat om toch nog zinnige antwoorden te krijgen bij onderzoek naar complexe en dynamische systemen, waar de klassieke onderzoeksmethoden op hun grenzen stuiten – en gezondheidssystemen zijn zo’n systemen. Maar je moet er wel voldoende tijd in stoppen en bereid zijn om expertise te verwerven in een reeks domeinen, willen je antwoorden de banaliteit overstijgen.
Met de klassieke onderzoeksmethoden probeer je te weten te komen: werkt deze of gene ingreep in de praktijk? Realist evaluation beantwoordt de vraag: wat werkt hoe, in welke omstandigheden en voor wie? Met andere woorden: beleidsverantwoordelijken in de gezondheidszorg krijgen geen ‘algemeen geldig’ antwoord dat in de praktijk wel eens een eind boven de grond blijkt te zweven, maar ze kunnen zien of de interventie waar ze aan denken, in hun situatie kan werken.
Marchal legt uit hoe hij in zijn eigen onderzoek tewerk ging, en waar de praktische en methodologische problemen met realist evaluation zaten, zodat volgende onderzoekers op zijn werkmethode kunnen voortbouwen.
Bron: Instituut voor Tropische Geneeskunde Antwerpen
