Programma lage rugklachten ook op lange termijn effect
Array
In 2006 is in de Sint Maartenskliniek het RealHealth-pijnmanagementprogramma van start gegaan voor patienten met lage rugklachten die chirurgisch of anaesthesiologisch niet geholpen kunnen worden. RealHealth is een multidisciplinair programma met een cognitieve inslag. Patienten leren hun leven zodanig te managen dat de pijn geen allesoverheersende rol meer speelt. Vorig jaar is met onderzoek aangetoond dat deelnemers verbetering laten zien in het dagelijks functioneren en beter omgaan met hun lage rugklachten. Een recente analyse van de langetermijnresultaten toont aan dat de positieve resultaten blijven behouden en dat ook de zorgconsumptie aanzienlijk vermindert.
Vloedgolf van rugpatienten
Ruim 40% van de Nederlanders heeft wel eens last van lage rugklachten. Bij meer dan de helft van deze mensen zijn de klachten chronisch van aard. Ongeveer 7% van de Nederlanders (1,2 miljoen) komt jaarlijks bij de huisarts voor lage rugklachten. Lage rugklachten scoren ook hoog in de top 10 van aandoeningen die veel voorkomen in Nederland. En jaarlijks worden er 50-250 nieuwe patienten per 1.000 personen geregistreerd.
Hoge kosten voor de samenleving
Vaak gaan rugklachten gepaard met beperkingen in het dagelijks functioneren. Ruim een kwart van de Nederlanders met chronische lage rugklachten meldt zich ziek. Dit betekent hoge kosten voor de samenleving: enerzijds door de sterke zorgconsumptie, anderzijds door de kosten voor de werkgever vanwege het ziekteverzuim. Uit RIVM-cijfers blijkt dat de kosten gemaakt in de gezondheidszorg in 2000 geschat werden op 337,3 miljoen euro; dit is circa 0.9% van de totale kosten van de gezondheidszorg.
Operatie meestal geen uitkomst
Jaarlijks melden zich zo’n 6.000 nieuwe patienten met lage rugklachten bij het Orthopediecentrum van de Sint Maartenskliniek. Ongeveer 10% van deze groep komt in aanmerking voor wervelkolomchirurgie en nog eens 10% voor een pijnbehandeling bij de anesthesioloog. Voor de grote restgroep, zo’n 4.500 patienten op jaarbasis, zijn verschillende behandelmethoden beschikbaar. De meeste zijn echter niet ‘evidence based’. Cognitief gedragsmatige programma’s blijken wel te werken. RealHealth is hier een voorbeeld van.
Wat doet RealHealth?
Het doel van het RealHealth-programma is de zelfmanagementcapaciteit van deelnemers te vergroten, zodat de psychologische impact van pijnklachten bij het uitvoeren van activiteiten niet overheersend is. Doordat patienten leren om te gaan met de klachten gaan ze uiteindelijk meer deelnemen aan het dagelijkse leven.
Het programma
Het RealHealth-programma is een intensieve multidisciplinaire aanpak gebaseerd op de principes van de cognitieve gedragstherapie. Het behandelend team bestaat uit een psycholoog, fysiotherapeut, ergotherapeut en psychomotorisch therapeut. Gedurende het twee weken durende programma verblijven patienten in een hotel. De training vindt met opzet buiten de Sint Maartenskliniek plaats om zo dicht mogelijk bij het ‘normale leven’ te staan. De deelnemers werken met behulp van planning en pacing aan functionele doelen om zo een terugkeer naar een actieve levensstijl mogelijk te maken. Door de cognitieve gedragstherapie gaan de deelnemers de link tussen angsten, overtuigingen, gedachten en stemmingen die samenhangen met pijn begrijpen. Ze krijgen technieken aangereikt om disfunctionele gedachtepatronen te herkennen en nieuwe patronen te ontwikkelen.
Na het intensieve groepsprogramma van ongeveer 100 uur in het hotel zijn twee terugkomdagen gepland: een maand en een jaar na afloop.
Niet voor iedereen
Deelnemers worden door de orthopeden van de Sint Maartenskliniek doorverwezen aan de hand van strikte selectiecriteria. Voor de training komen alleen die mensen in aanmerking die al langer dan zes maanden lage rugklachten hebben, die in de leeftijdscategorie tussen de 20 en 65 jaar vallen en die niet voor een chirurgische ingreep of een pijnbehandeling in aanmerking komen. De patient spreekt bij het begin van het programma in samenspraak met de orthopeden af dat hij of zij, in ieder geval in het jaar van het RealHealth-programma, zal stoppen met medisch shoppen. De deelnemer mag dus geen andere zorg consumeren voor de rugklachten. Bovendien moet de patient gemotiveerd zijn om zijn/haar gedrag te veranderen.
Het onderzoek
De eerste elf groepen met in totaal 107 patienten hebben aan het onderzoek deelgenomen. Op vier momenten (voor, direct na en 12 maanden na afloop) zijn vragenlijsten afgenomen om onder andere het dagelijks functioneren, het omgaan met pijnklachten en de kwaliteit van leven in kaart te brengen. Ook zijn er 90 mensen van de oorspronkelijke groep twee jaar na het programma nogmaals benaderd met een gestructureerd telefonische interview. Hiervoor zijn grotendeels dezelfde vragenlijsten gebruikt. Maten als arts-, specialist- en fysiotherapeutbezoek en gebruik van pijnmedicatie zijn hieraan toegevoegd om uitspraken te kunnen doen over de mate van zorgconsumptie.
Het resultaat
85 mensen deden mee aan het interview (94%). De deelnemers blijken langdurig bestaande rugklachten te hebben: gemiddeld 12 jaar. Een derde van hen heeft, blijkbaar zonder succes, een eerdere operatie voor dezelfde klachten gehad.
Het blijkt dat na het volgen van het programma men beter met de klachten omgaat, beter functioneert in het dagelijks leven en ook een betere kwaliteit van het leven ervaart. Bovendien blijven deze resultaten ook op de langere termijn behouden. 85% van de deelnemers geeft na twee jaar verbetering in dagelijks functioneren aan. En het blijkt dat bijna evenveel mensen een betere kwaliteit van leven ervaart dan na het eerste jaar (80%). Bovendien geeft veruit het merendeel na twee jaar aan weer full-/parttime aan het werk te zijn, terwijl dit bij aanvang nog 42% was.
Voor wat betreft de zorgconsumptie gaat twee jaar na het volgen van RealHealth nog maar een kwart naar de huisarts en een enkeling bezoekt nog een medisch specialist, terwijl voor het programma iedereen minimaal één keer zowel de huisarts als de specialist bezocht. Bijna iedereen (94%) heeft fysiotherapie gehad voor zijn/haar rugproblemen. Na twee jaar blijkt dat dit aantal fors is verminderd: 29% van de deelnemers gaf aan in het afgelopen jaar een fysiotherapeut te hebben bezocht. Bovendien geeft meer dan 70% van de patienten aan geen pijnmedicatie te slikken of alleen incidenteel een paracetamolletje in te nemen.
Ook is er een vergelijking gemaakt tussen de behaalde resultaten van RealHealth en andere, in Nederland bekende, behandelingen die volgens de literatuur effectief zijn gebleken. Het blijkt dat het RealHealth-programma bij deze patientengroep en dit type patienten even effectief is en zelfs succesvoller dan een rugoperatie of een minder intensief en vaak langduriger revalidatieprogramma.
Conclusie
Naar aanleiding van het onderzoek kunnen we zeggen dat een selecte groep patienten met chronisch lage rugklachten ook op de langere termijn baat heeft bij het RealHealth-programma. Ook zijn de meeste mensen weer aan het werk. De langetermijnresultaten geven tevens aan dat de zorgconsumptie van deze deelnemers drastisch is verminderd. Hoewel we voorzichtig moeten zijn met generaliseren naar de totale Nederlandse bevolking leert een snelle rekensom dat een kwart van de Nederlandse bevolking met chronisch lage rugklachten baat zouden kunnen hebben bij dit korte, intensieve programma en dat de helft van de kosten voor de gezondheidszorg bespaard zouden kunnen worden.
Meer informatie over het RealHealh programma.
Voor meer informatie over het onderzoek kunt u contact opnemen met Miranda van Hooff, onderzoeker Sint Maartenskliniek, [email protected], tel. 024-3659912.
