Kamerbrief over Actieplan Veilig Werken in de Zorg

Geachte voorzitter,

Zorgverleners verlenen dag in dag uit met hart en ziel hulp aan mensen die dat nodig hebben. Het komt nog te vaak voor dat ze daarbij te maken hebben met vormen van agressie en geweld. Dat is ontoelaatbaar. Zorgverleners verdienen een veilige werkplek en bescherming als ze te maken krijgen met agressie en geweld. Dit is allereerst in het belang van de zorgverlener, maar ook van de zorgverlening. Immers een veilige werkplek is een noodzakelijke voorwaarde voor het leveren van goede zorg.

Sociale partners en het kabinet hebben de afgelopen jaren verschillende initiatieven ondernomen om agressie en geweld in de zorg terug te dringen. Diverse instellingen hebben agressie en geweld succesvol aangepakt. Sociale partners hebben belangrijke afspraken gemaakt in arbocatalogi. Daarnaast besteden sociale partners, de minister van BZK (het Programma Veilige Publieke Taak) en wij aandacht aan het voorkomen en terugdringen van agressie en geweld door middel van gerichte projecten.

Er gebeurt dus al veel en er zijn diverse succesvolle aanpakken. Desalniettemin stemt de vermindering van agressie en geweld in (branches binnen) de zorg nog onvoldoende tot tevredenheid. Zorgverleners worden geconfronteerd met ongewenst gedrag. Denk bijvoorbeeld aan de bedreiging van een medewerker door familie van de patient of de overlast van een dronken client op de spoedeisende hulp. In de branches verpleeg-en verzorgingshuizen en thuiszorg, geestelijke gezondheidszorg en verslavingszorg, gehandicaptenzorg, en jeugdzorg hangt de agressie van een client vaak samen met het ziektebeeld of beperking (de reden waarom hij client is). Het dilemma in de beroepsuitoefening van veel medewerkers is dan ook telkens weer de afweging tussen zo goed mogelijke zorg- en hulpverlening voor de client en de eigen veiligheid die niet in het geding mag komen.
Veel van de clientgerelateerde agressie komt voort uit wederzijds onbegrip tussen de client en de zorgverlener of onderling niet uitgesproken verwachtingen. Met de Beginselenwet AWBZ-zorg beogen wij hier verbetering in aan te brengen door het maken van duidelijke afspraken over de zorgverlening. Daarnaast komt het voor dat er onvrijwillige zorg moet worden verleend aan mensen met psychische stoornissen, dementie, of een verstandelijke beperkingen.

Momenteel wordt gewerkt aan het vervangen van de huidige Wet Bijzondere Opnemingen Psychiatrische Ziekenhuizen door nieuwe, meer clientgerichte wetten (de Wet Zorg en Dwang voor mensen met dementie of verstandelijke beperkingen en de Wet Verplichte Geestelijke Gezondheidszorg voor mensen met psychische stoornissen). Doel van deze wetten is om het gebruik van onvrijwillige zorg zover mogelijk terug te dringen. Zorgaanbieders worden geprikkeld om te kijken naar de oorzaken van het gedrag van een client, de interactie met de omgeving en dergelijke. Daarnaast worden zij gestimuleerd om de benodigde deskundigheid te betrekken. Een dergelijke clientgerichte benadering zal naar verwachting ook bijdragen aan een vermindering van het aantal agressie-incidenten tussen clienten onderling en tegen hun hulpverleners .
Wij willen agressie en geweld tegen zorgverleners niet accepteren. Dat is reden voor ons om tot een extra impuls te komen in de periode 2012-2015, samen met sociale partners, de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en de minister van Veiligheid & Justitie (V&J)1. Wij willen het werk in de zorg veiliger maken. Daarvoor hebben wij maatregelen afgesproken die zijn opgenomen in een actieplan. Deze maatregelen zijn zowel gericht op preventie als het geven van een passende en duidelijke reactie naar de veroorzaker.

Actieplan
Mede namens de minister van BZK en de minister van V&J bieden wij u hierbij het actieplan aan. Het actieplan kent maatregelen welke in drie hoofdlijnen uiteengezet kunnen worden. De maatregelen treft u aan in de bijlage bij deze brief. De hoofdlijnen zetten we hieronder kort uiteen.

1. Implementatie anti-agressiebeleid in de zorg
Wij nodigen jaarlijks 100 zorginstellingen uit om werk te maken van een integrale aanpak waarmee agressie en geweld tegen zorgverleners kan worden voorkomen en bestreden. De beste voorbeelden dienen te worden gedeeld met alle andere zorginstellingen in alle regio’s van het land. Er komt vanuit de zorgbranches een landelijk communicatieoffensief (‘Veilig werken in de zorg’) richting werkgevers en medewerkers. Daarbij wordt aangesloten bij bestaande landelijke en regionale structuren.

2. Juridische aanpak veroorzaker agressie
Het is onacceptabel dat zorgverleners in direct gevaar verkeren. Om die reden is het belangrijk om het staken van de zorgverlening serieus te overwegen, hier in de organisatie over te spreken en hulpverleners te steunen als zij te maken hebben met agressie en geweld. Een agressie-incident moet altijd bij de werkgever worden gemeld door de medewerker. In gevallen waar een juridische aanpak wordt ingezet, is het van belang dat de werkgever aangifte doet bij de politie en schade verhaalt. De aangiftes moeten serieus worden opgepakt, ook als de dader een patient is. De politie dient altijd assistentie te verlenen in het geval van agressie en geweld tegen zorgverleners. Als de situatie zich daarvoor leent, past het om gebruik te maken van snelrecht.

3. Scholing
Ondanks alle maatregelen is agressie en geweld helaas niet altijd te voorkomen. Daarom moeten zorgverleners beter worden voorbereid om op een professionele wijze hiermee om te kunnen gaan. Wij bekijken samen met de partners in het onderwijs wat de mogelijkheden zijn om dit in het initiele zorgonderwijs op te nemen. Daarbij worden de ontwikkelingen bij de politie gevolgd ten aanzien van het programma professionele weerbaarheid.

Financieel kader en uitvoering
Voor het actieplan stellen wij in de periode 2012 tot en met 2015 € 6,4 miljoen ter beschikking aan sociale partners in de zorg om de maatregelen uit het plan te realiseren in samenwerking met het kabinet. Jaarlijks zullen wij uw Kamerinformeren over de voortgang van en de behaalde resultaten met dit actieplan.

Hoogachtend,
de Minister van Volksgezondheid, de Staatssecretaris van Volksgezondheid,Welzijn en Sport, Welzijn en Sport,

mw. drs. E.I. Schippers

mw. drs. M.L.L.E. Veldhuijzen van Zanten-Hyllner

Redactie Medicalfacts / Alida Budding - Hennink

https://www.medicalfacts.nl

Samen met mijn dochter Janine Budding verzorg ik dagelijks het online medisch nieuws voor zorgverleners, zodat zorgverleners elke dag weer op de hoogte zijn van het nieuws wat voor hen relevant is. De rol en beleving van patiënt & Healthy Ageing, zijn voor mij speerpunten om extra aandacht aan te besteden.

Ik heb jarenlang ervaring in diverse functies in thuiszorg.