Jaloezie oudste kind al voor geboorte broertje of zusje te voorspellen
Array
Ouders die met een pop spelen en daarmee hun kind negeren, roepen eenzelfde jaloeziegedrag op bij het kind als later een pasgeboren broertje of zusje dat kan gaan doen. De moeder wekt daarbij meer jaloezie op bij het kind dan de vader. Dit blijkt uit NWO-onderzoek van psychologe Nóra Szabó. Ze promoveert op 10 april aan de Universiteit Utrecht.
De Utrechtse psychologe onderzocht via huisbezoeken aan 87 twee-oudergezinnen in Nederland hoe de verhoudingen binnen een gezin veranderen door de komst van een tweede kind. Peuters zijn al voor de geboorte van een broer of zus in staat jaloers gedrag te vertonen wanneer ze genegeerd worden door hun ouders. Uit het promotieonderzoek van Szabó blijkt nu dat deze jaloezie sterker is wanneer de aandacht van één of beide ouders wordt opgeeist door een pop, dan wanneer de ouders door non-sociale objecten afgeleid worden, zoals bij het lezen van een boek. ‘Strategieen’ die de geobserveerde kinderen gebruikten om de aandacht van de ouders terug te winnen, waren onder meer afleiden, troost zoeken, woede en slaan.
Moeder meer dan vader
Opmerkelijk was dat moeders meer jaloers gedrag opriepen bij het kind dan vaders. “Wellicht komt dit omdat moeders dagelijks veel tijd doorbrengen met het kind,†verklaart Szabó. “Dat maakt dat kinderen eerder verwachten door hun moeder dan hun vader getroost te worden en dus sterker reageren als die aandacht uitblijft.†De onderzoekster ontdekte tevens dat de mate van jaloezie tegenover de pop voorspellend is voor de latere jaloezie die het kind vertoont naar een pasgeboren broertje of zusje van één maand oud.
Jaloezie neemt af
Bij een huisbezoek een jaar later waren de eerstgeboren kinderen minder jaloers op hun broertje of zusje dan het jaar ervoor; mogelijk omdat het kind tegen die tijd beter heeft geleerd emoties te reguleren. Dit effect van afnemende jaloezie werd versterkt wanneer ouders aangaven een goed huwelijk te hebben en een goede band met hun kind. Volgens Szabó is het belangrijk om te ontrafelen welke factoren bijdragen aan de band tussen broertjes en zusjes. Deze vroege interacties zijn namelijk bepalend voor latere relaties die het kind aangaat.
Wisselwerking tussen ouders
In totaal brachten de onderzoekers aan elk gezin dat deelnam drie huisbezoeken in twee jaar tijd. De 87 gezinnen hadden bij het eerste huisbezoek een kind in de peuterleeftijd en verwachtten een tweede kind. De onderzoekers organiseerden per bezoek speelsessies van twee uur, waarbij de moeder en de vader zowel afzonderlijk als gezamenlijk met het kind speelden of het kind even negeerden. Naast de focus op jaloezie, ging Szabó in haar onderzoek tevens na hoe ouders onderling samenwerken. Hieruit bleek dat hoe meer het tweede kind huilt en hoe moeilijker het te troosten is, hoe minder ouders in de opvoeding als een team functioneren, ook naar het eerste kind toe. Ook ging Szabó na hoe de zorg van de ene ouder verandert als gevolg van de aanwezigheid van de andere ouder. Ze stelde vast dat vaders zich meer terugtrokken als de moeder al aandacht schonk aan het kind, terwijl dit andersom niet het geval was. Op het moment dat de moeder wegviel, nam de vader echter wel weer de volledige zorg en aandacht voor het kind op zich.
