Over de zorg is een compromis nodig

Door Willem Vermeend, voorzitter NPHF

Een lastige klus
Het ziet er naar uit dat de winnaars van de verkiezingen de VVD en de PvdA een poging gaan doen om een kabinet te formeren. Dat zal een lastige klus worden. Mark Rutte heeft tijdens de verkiezingscampagne duidelijk gemaakt dat hij het oude beleid van zijn minderheidskabinet wilt voortzetten. Diederik Samsom heeft zijn keizers voorgehouden dat het roer om moet. Als de VVD en de PvdA willen samenwerken dan kan dat in ieder geval niet op basis van het beleid van het gevallen minderheidskabinet. Daarnaast laten de verkiezingsprogramma’s van de liberalen en sociaaldemocraten op tal van beleidsterreinen grote verschillen zien. Voor een vruchtbare samenwerking in een kabinet zullen de PvdA en VVD  moeten geven en nemen en elkaar wat gunnen. Dat geldt ook op het terrein van de volksgezondheid. Budgettair is dit een duur dossier met stijgende collectieve uitgaven. Hoewel er in politiek Den Haag brede overeenstemming bestaat over de noodzaak de toenemende kosten te beteugelen, verschillen VVD en PvdA over de aanpak. Over de langdurige zorg zouden ze  het snel eens kunnen worden. Ze vinden beiden dat deze zorg een voorziening moet worden in plaats van een recht. Daardoor kunnen er kosten worden bespaard.

Curatieve zorg
Over de curatieve zorg verschillen ze van mening. De VVD wil de huidige marktwerking uitbreiden, terwijl de sociaaldemocraten deze juist willen terugdraaien. Uit opinieonderzoek blijkt dat een ruime meerderheid van de artsen en studenten geneeskunde de marktwerking in de zorg wil afschaffen. Slechts 8 procent kiest voor uitbreiden; 16 procent is voor behoud van de huidige situatie. Ook de overgrote meerderheid van de kiezers is tegenstander van marktwerking in het huidige zorgstelsel. De tegenstanders van dit stelsel menen dat marktwerking ten koste gaat van de kwaliteit en ook tot hogere kosten leidt; marktprikkels jagen de zorgproductie op.  De PvdA wil de macht van de markt indammen; patienten zijn geen consumenten en behandelingen zijn geen producten. Daarom wil de PvdA de concurrentie tussen zorgverzekeraars stoppen. Volgens de sociaaldemocraten moeten zorginstellingen coöperaties worden en mag er in de zorg niet met winstuitkeringen worden gewerkt. De PvdA wil dat elke regio in ons land  recht heeft op een goed aanbod van basiszorg met een daaraan gekoppeld budget. Volgens het Centraal Planbureau betekent het PvdA-plan een ingrijpende stelselwijziging die niet alleen veel tijd zal vergen, maar ook zal leiden tot de terugkeer van wachtlijsten. Ook wordt er van verschillende kanten op gewezen dat het huidige stelsel pas circa zes jaar in werking is en dat het daarom nog te vroeg is om nu al een oordeel te vellen over de verschillende effecten. VVD en PvdA zullen op het zorgdossier een werkbaar compromis moeten sluiten, ook al omdat de sociaaldemocraten een meer inkomensafhankelijk stelsel willen dan de liberalen.

Compromis
De contouren van een dergelijk compromis zullen waarschijnlijk niet gaan de in de richting gaan van een tijdrovende en ingewikkelde stelselwijziging, maar de afspraak dat de marktwerking wordt bevroren en dat de markt zal worden beteugeld.  Dat kan met convenanten in de zorgsector waarmee de volume groei wordt beperkt. Daarnaast moet het mogelijk zijn overeenstemming te bereiken over de versterking van de eerste lijn en zorg in de buurt. In het PvdA-plan wordt daarvoor 1 miljard uitgetrokken. Bij deze versterking kan ook worden gedacht aan regelingen op het vlak van de  onderlinge (prestatie)dienstverlening tussen huisarts en specialist en één financieel kader voor eerste en tweede lijn;  in dat kader worden er budgetten overgeheveld van de tweede naar de eerste lijn.

De VVD is tegenstander van meer inkomensafhankelijke eigen bijdragen en inkomensafhankelijke eigen risico’s. De PvdA is voorstander. Een compromis lijkt mogelijk
door de huidige nominale premie te verlagen en deze verlaging in te zetten voor een aanpassing van het inkomensafhankelijke deel op het punt van het percentage en het plafond. Dit maakt het ook mogelijk de zorgtoeslag, die bedoeld is als inkomensafhankelijke tegemoetkoming voor het nominale deel te beperken of  af te schaffen. Daarmee kan de bureaucratie en het onzinnige rondpompen van geld worden beperkt. Beide partijen moeten zich hier kunnen vinden.

Daarnaast is van groot belang dat door het nieuwe kabinet de zorgsector vooral wordt beschouwd als  een sector die van essentiele maatschappelijke en economische betekenis is en niet louter als een kostenpost. Het is een sector die bijdraagt aan innovaties, economische groei, banen op allerlei niveaus, een gezonde bevolking en een versterking van onze internationale reputatie als topland op het terrein van de gezondheidszorg. Daarvoor is het ook nodig dat in het nieuwe beleid meer nadruk wordt gelegd op preventie. Ons land loopt op dit vlak internationaal achterop. Daarom zal .in het zorgbeleid van een mogelijk VVD-PvdA beleid gezondheidsbescherming een belangrijk speerpunt moeten zijn.

Willem Vermeend

Voorzitter NPHF Federatie voor Gezondheid

Gastblog