Waarom zwaaien we met benen én armen als we lopen?
ArrayAls we wandelen, bewegen we onze armen en benen gelijktijdig: linkerarm samen met rechterbeen en omgekeerd. Dat doen we zonder erbij na te denken, en die armzwaai lijkt op het eerste gezicht overbodig en nutteloos. Of niet?
Pieter Meyns van het Departement Bewegingswetenschappen: “Ik wilde die fundamentele vraag beantwoorden in mijn doctoraatsonderzoek: waarom zwaaien we met benen én armen, en van waaruit wordt dat patroon gestuurd? Wat ik ook wilde weten: kunnen we met die ‘nutteloze’ armzwaai ook iets aanvangen, bijvoorbeeld bij de looprevalidatie van kinderen met hersenverlamming?â€
Onze armzwaai is waarschijnlijk voorgeprogrammeerd, een ‘overschotje’ uit de tijd dat onze verre voorouders nog op handen en voeten liepen, vertelt Pieter Meyns. “Bij dieren die nog altijd op vier poten lopen, zoals katten, zit er een ‘co-ordinatiecentrum’ ter hoogte van het ruggenmerg. Daar liggen centrale patroongeneratoren: die sturen vanuit het ruggenmerg signalen door waardoor hun ledematen automatisch volgens dat patroon bewegen. Bij viervoetigen blijft die coördinatie zelfs grotendeels behouden wanneer het ruggenmerg gescheiden is van de rest van de hersenen. Zoals de kip zonder kop die toch nog kan lopen.â€
“Als dat patroon ook bij de mens vooral vanuit het ruggenmerg gestuurd wordt, dan zouden kinderen met hersenverlamming ook nog in staat moeten zijn om tijdens het wandelen de basiscoördinatie uit te voeren van armen en benen. Ik heb dus het wandelen van kinderen met en zonder hersenverlamming geanalyseerd in ons bewegingslabo.”
“En wat bleek: die gezamenlijke arm- en beenzwaai was niet volledig verdwenen bij kinderen met hersenverlamming. Hun basispatroon bleef ondanks die hersenbeschadiging bewaard. Er waren wel lichte afwijkingen: kinderen die aan één zijde verlamd waren, hadden aan die kant bijvoorbeeld een kleinere armzwaai. De hersenen spelen nog altijd een rol.â€
Conclusie: ook bij de mens vertrekt de coördinatie van armen en benen vanuit ons ruggenmerg? Pieter Meyns: “Hoogwaarschijnlijk wel. Ik hou een slag om de arm, want bij mensen kan je dat niet rechtstreeks in het ruggenmerg nagaan zoals bij katten. Bovendien mogen we niet vergeten dat de hersenstam meestal intact is gebleven bij deze kinderen.”
Een overzicht van alle actuele doctoraatsverdedigingen vindt u op www.kuleuven.be/doctoraatsverdediging/
Auteur: Wouter Verbeylen, KU Leuven