Gebrekkig toezicht KWF bij projecten Alpe d’Huzes

De stichting Alpe d’HuZes is sinds haar oprichting in 2006 heel succesvol gebleken in het inzamelen van geld. KWF Kankerbestrijding is verantwoordelijk voor de besteding van de Alpe d’Huzes-gelden.  Afgelopen jaar is er in de media discussie ontstaan over de besteding van gelden die geworven worden met de actie Alpe d’HuZes. Mede naar aanleiding van deze discussies heeft KWF Kankerbestrijding onderzoek verricht naar alle bestedingen uit het Alpe d’HuZes/KWF-fonds.

Besteden is een vak
KWF Kankerbestrijding steekt met deze evaluatie van de Alpe-projecten nadrukkelijk ook de hand in eigen boezem. Als subsidiegever hebben we bij bovengenoemde vijf van de 52 projecten te lang de situatie van gebrekkig toezicht laten bestaan. Ook hebben we ingestemd met beheersconstructies die we minder wenselijk vinden. Deze aanpak werd mede ingegeven door de wens van Alpe d’HuZes om innovatieve projecten versneld mogelijk te maken en niet door een ‘bureaucratische’ benadering te vertragen.

KWF is hierin meegegaan, omdat ze verantwoordelijkheid wilden nemen. KWF vindt het van het allergrootste belang dat het door fietsers en sponsoren bijeengebracht geld daadwerkelijk en verantwoord aan kankerbestrijding wordt besteed. Dat zijn we aan hen verplicht. Het past ons als grootste organisatie op het terrein van kankerbestrijding in Nederland niet te stoppen met het op verantwoorde manier besteden van de Alpe-gelden.
KWF stelt het volgende vast:

• Er zijn 52 projecten uit het Alpe d’HuZes/KWF-fonds gefinancierd. Deze projecten zijn er op gericht het leven van mensen met kanker te verbeteren. Bij vijf van de 52 projecten hebben we geconstateerd dat het toezicht op deze projecten niet goed is geborgd of goed functioneert. Wel is KWF overtuigd van de waarde van deze projecten en worden er concrete resultaten geboekt. KWF heeft maatregelen genomen om dit te verbeteren en wil via deze verklaring openheid geven en verantwoording afleggen over de bereikte resultaten.
• Inclusief de opbrengst van Alpe d’HuZes 2013 is er in totaal ruim 104 miljoen euro ingezameld met de actie Alpe d’HuZes. Daarvan is op dit moment 53,5 miljoen euro besteed. Naar verwachting wordt nog dit jaar 10 miljoen euro toegekend aan onderzoek en projecten. In 2014 wordt op basis van een bestedingsplan de toewijzing van nog eens 30 miljoen euro voorzien. Voor een overzicht van de bestedingen.
  Tot en met dit jaar deed KWF dat in gezamenlijkheid met het bestuur van stichting Alpe d’HuZes. Vanaf 2014 komt deze verantwoordelijkheid volledig bij KWF te liggen. De stichting Alpe d’HuZes zal alleen richting geven aan het beleid door thema’s voor besteding aan te dragen. In afstemming met KWF Kankerbestrijding worden deze thema’s jaarlijks vastgesteld en vormen daarmee de kern van het bestedingsplan.
  Toezicht verbeteren

  Welke vijf projecten behoeven verbetering?
  1. Programma Understanding Life
     Dit programma van Inspire2Live is erop gericht kankerbestrijding te versnellen door wereldwijd toponderzoekers te laten samenwerken. Uit het Alpe/KWF-fonds is hiervoor een startsubsidie verstrekt van 3 miljoen euro, met een intentie voor een aanvulling met 2 miljoen euro. Afgelopen zomer bleek dat dit programma uiterst moeizaam van de grond kwam. Het doel om wereldwijd financiering te verkrijgen is tot op heden niet gelukt. Daarnaast bleken acht wetenschappelijke studies waarvoor ruim 2 miljoen euro bestemd was, niet van de grond gekomen. Het bestuur van Inspire2Live heeft naar aanleiding van deze constatering aangekondigd te zullen aftreden. KWF Kankerbestrijding was al sinds juli in gesprek met Inspire2Live over de verantwoording van de subsidiegelden. In gezamenlijk overleg is de subsidie stopgezet. Momenteel doet een accountant in opdracht van KWF een onderzoek naar de besteding van de verstrekte subsidie. Vanwege het belang van de wetenschappelijke studies onderzoekt KWF Kankerbestrijding op dit moment of zij de financiering hiervan kan overnemen, onder de voorwaarden van KWF. Op dit moment beoordeelt de Wetenschappelijke Raad van KWF deze studies opnieuw.
  2. Project Sneldiagnose
     Dit project is erop gericht de periode van onzekerheid tussen het vermoeden van kanker door bijvoorbeeld een huisarts en het stellen van de diagnose in een ziekenhuis aanzienlijk te verkorten, gemiddeld van drie weken naar 48 uur. In vier ziekenhuizen is voor meerdere tumoren de diagnosetijd aanzienlijk verkort. Met de ervaring opgedaan in deze ziekenhuizen kan sneldiagnose ook ingevoerd worden in andere ziekenhuizen. Voor dit project is 5,1 miljoen euro subsidie toegekend. Voor het toezicht houden op de besteding van deze subsidie is een stuurgroep ingesteld. Wij constateren dat dit niet optimaal werkt. In de huidige situatie kunnen we als subsidieverstrekker de verantwoording van de subsidie niet goed beoordelen. Het project Sneldiagnose is in 2013 afgerond en wordt nu geëvalueerd. Een eventuele nieuwe subsidieaanvraag, waarvoor plannen zijn, zullen wij alleen honoreren als het project wordt ondergebracht bij een instituut of stichting onder toezicht van een raad van bestuur, die jaarlijks aan KWF rapporteert over voortgang en besteding.
  3. Programma A-Care
     Dit ‘Alpe d’HuZes Cancer Rehabilitation Research program’ heeft als doel het herstel en de revalidatie van kankerpatiënten te bevorderen. Hiervoor is een subsidie van 7 miljoen euro toegekend. Hiermee worden met name twee grote onderzoeksprogramma’s gefinancierd bij het Antoni van Leeuwenhoek en het VUMC . Daarnaast is er een coördinerend programmamanager aangesteld. De stichting Alpe d’HuZes heeft voor deze aanstelling een opdrachtovereenkomst afgesloten. De toetsing en monitoring van het werk van de programmamanager blijft echter achterwege. KWF is met Alpe d’HuZes in gesprek om dit te verbeteren. Het contract met de programmamanager wordt niet verlengd.
  4. Leerstoel ‘Kanker en Voeding’ en leerstoel ‘Leven met Kanker’
     Uit het Alpe/KWF-fonds worden twee bijzondere leerstoelen gefinancierd. Een op het terrein van Kanker en Voeding en een op het thema Leven met Kanker. Beide leerstoelen zijn ingesteld bij de Vrije Universiteit. Op basis van de door ons gevraagde verantwoording constateren we dat beide hoogleraren goed werk verrichten. Als subsidiegever kunnen we dat echter niet in detail beoordelen. Daarvoor is voor beide hoogleraren een college van curatoren ingesteld waarin andere wetenschappers de wetenschappelijke activiteiten van de hoogleraren monitoren en begeleiden. Beide curatoria blijken echter onvoldoende te functioneren. KWF Kankerbestrijding is hierover in gesprek met de Vrije Universiteit.

  Behalve dat KWF bij alle vijf de projecten de toezichthouders heeft aangesproken op hun verantwoordelijkheid, heeft KWF ook maatregelen genomen om te voorkomen dat soortgelijke problemen zich bij nieuwe projecten opnieuw voordoen. Met de stichting Alpe d’HuZes is afgesproken dat KWF en Alpe d’HuZes op hoofdlijnen een meerjarenbestedingsplan vaststellen en dat KWF Kankerbestrijding als enige gaat over de uitvoering en bewaking van de kwaliteit van de bestedingen. In totaal is er 25 miljoen euro subsidie mee gemoeid. Met de acties van Alpe d’HuZes is vanaf 2006 in totaal 104 miljoen euro ingezameld. Daarvan is op dit moment 53,5 miljoen euro uitgegeven. Waar de rest van het geld naartoe gaat, moet KWF in overleg met Alpe d’HuZes nog bepalen. Dat geld wordt dit en volgend jaar besteed.

  KWF blijft vanuit het Alpe/KWF-fonds innovatieve projecten financieren. Zonder innovatie immers geen vooruitgang. Bij dergelijke innovatieve projecten zullen we echter wel steviger de vinger aan de pols houden. Dit betekent dat we jaarlijks een tussenrapportage zullen vragen en niet halverwege, zoals bij reguliere projecten gebruikelijk is.

  Onder het motto: fondsenwerven is een vak, besteden ook, hebben we er het volste vertrouwen in dat de kinderziektes rond de besteding van de Alpe-gelden, zoals die bij vijf van de 52 projecten naar voren komen, door de nu gekozen aanpak de wereld uit zijn.

  Johan van der Waal, voorzitter van Alpe d’HuZes, bevestigt dat beide partijen ‘in een goede samenwerkingsrelatie’ met elkaar praten ‘over de uitwerking van een bestedingsplan voor de komende jaren.’