De zorgkloof wordt groter in 2016
Guus Schrijvers, Oud-Hoogleraar Public Health & Gezondheidseconoom 17 september 2015 - 00:28
Array
Volgens de plannen die de regering op Prinsjesdag bekend heeft gemaakt, mogen de zorgkosten in 2016 1,7% stijgen. Dat is meer dan de groei van het nationaal inkomen: 1,5%. Toch zal dat bij ongewijzigd beleid kwaliteitsverlies en een grotere werkdruk bij zorgprofessionals opleveren. Dat heeft te maken met een aantal ontwikkelingen, zoals de grote groei van het aantal kankerpatiënten, de vergrijzing, de loonstijging in de publieke sector en het verzachten van de gevolgen van de drie decentralisaties.
Kostenverhogende ontwikkelingen
De totale zorgkosten in 2016 bedragen 74,1 miljard euro (exclusief de eigen bijdragen van burgers). Dat is 12 % van wat wij met z’n allen verdienen in Nederland. Als de zorgkosten volgend jaar met 1,7% mogen stijgen, zal dat een aantal ontwikkelingen in de zorg moeten compenseren. Ten eerste is er de groei en vergrijzing van de bevolking. Het effect hiervan op de zorgkosten bedroeg in het verleden 1, 3%. Ten tweede is er de algemene loonstijging van 5% voor de publieke sector die de komende jaren door gaat werken in de kosten. De zorgsector is nu eenmaal heel arbeidsintensief.
Decentralisaties
Daarnaast is er extra geld nodig voor dure geneesmiddelen en nieuwe apparaten, zoals protonenbestralers. Ten vierde neemt het aantal patiënten met chronische aandoeningen en kanker toe. Zo stijgt het aantal kankerpatiënten jaarlijks met 4%. En tenslotte is er geld nodig om de drie decentralisaties in de zorgsector minder ingrijpend te maken. Zo is er budget nodig voor meer wijkverpleegkundigen en om de gaten te dichten in de jeugdzorg.
Werkdruk
Kortom, na Prinsjesdag wordt de zorgkloof in 2016 groter. Die zorgkloof is het verschil tussen de begrote kosten en de kosten die nodig zijn om de hierboven genoemde ontwikkelingen zonder kwaliteitsverlies en verhoging van de werkdruk van professionals te compenseren.
Situatie Engeland
Engeland kampt met hetzelfde probleem als Nederland. Ook daar wordt de zorgkloof groter. Het Lagerhuis laat daar een gezaghebbende instantie uitrekenen hoeveel de bestedingen voor de NHS zouden moeten bedragen gelet op de trendmatige ontwikkelingen die ik hierboven schets. Het verschil tussen dat bedrag en de in werkelijkheid toegestane bestedingen zijn een groot issue bij de jaarlijkse behandeling van de zorgbegroting en ook bij de afgelopen verkiezingen.
Berekenen zorgkloof
In Nederland zijn twee instanties die gezamenlijk kunnen berekenen hoeveel wijder de zorgkloof in 2016 wordt. Dat zijn het Rijksinstituut voor de Volksgezondheid en Milieuhygiëne (RIVM) en het Centraal Planbureau (CPB). Beiden zijn overheidsinstanties. Die kunnen het niet maken om op eigen houtje deze berekeningen uit te voeren.
Het zou de Tweede kamer sieren als zij de regering verzoekt om de ontwikkeling van de zorgkloof voor 2016 en later te berekenen. Een commissie van wetenschappers zou dan moeten checken of alle vooronderstellingen bij zo’n berekening voldoende onderbouwd zijn. Op basis van deze cijfers kan regering en parlement dan beleid maken dat rekening houdt met alle relevante ontwikkelingen in de zorg.
Congres Financiële Toegang Langdurige Zorg
Op het congres Financiële Toegang tot de Langdurige Zorg op 30 september in Zeist komt de zorgkloof terug tijdens mijn openingslezing. Wil jij ook naar dit congres? Schrijf je dan in via het online inschrijfformulier. Je kan de congresbrochure hier downloaden.
Guus Schrijvers (getrouwd met Els Zwaan, drie kinderen) werd op 24 juni 1949 geboren in Amsterdam als zesde kind in een katholiek onderwijzersgezin. Na het gymnasium B diploma behaald te hebben(1967) ging hij in Amsterdam economie studeren. Hij studeerde cum laude af (1973) bij prof. Wim Duisenberg op de na-oorlogse conjunctuurgolven en bij prof. Joop Hattinga Verschure op zelfzorgafdelingen in ziekenhuizen. In 1980 promoveerde hij in Maastricht op het onderwerp regionalisatie en financiering van de Engelse, Zweedse en Nederlandse gezondheidszorg. Een stelling uit zijn proefschrift werd zijn levensmotto: wie de kleine structuren niet eert, maakt de grote structuren verkeerd.
Hij promoveerde bij de grondlegger van de Nederlandse gezondheidseconomie prof. Lou Groot en bij genoemde Hattinga Verschure. Van 1974 -1984 was Schrijvers lid van de Gemeenteraad van Utrecht voor de Partij van de Arbeid. Hij ‘deed’ daar portefeuilles zoals Volksgezondheid, Welzijn, Cultuur en Financiën. Op 1 juni 1987 werd Schrijvers samen met prof. Joop van Londen hoogleraar Public Health bij de Medische Faculteit Utrecht. Dat betekende voor hem een switch van macro onderwerpen zoals de inrichting van het verzekeringsstelsel naar kleinschalige projecten zoals educatie van diabetespatiënten.
Uit een interview uit 1987 komt het citaat: ‘als de faculteit mij vraagt voor deze leerstoel, wil ik wat betekenen voor de faculteit. Dan geef ik de macro-onderwerpen op.’ Samen met Van Londen richtte hij zich in 1987 op innovaties in de thuiszorg en op ketenzorg bij chronische zieken. Later zou het die activiteiten onder de vlag disease management bundelen. Tien jaar kwam de belangstelling voor ketens in de spoedzorg erbij. Zijn kennis op dit terrein bundelde hij in het boek Moderne Patiëntenzorg in Nederland, dat hij in 2002 samen met de plaatsvervangend hoofdinspecteur drs. Nico Oudendijk voor de gezondheidszorg schreef.
Vanaf het eerste begin had het bevorderen van het onderwijs in de Sociale Geneeskunde en de Volksgezondheid zijn grote aandacht. Toen Van Londen en hij begonnen was er helemaal niets op dit terrein. Schrijvers: ‘Een grote triomf ervoer ik op 2 april 1994 toen na zeven jaar trekken en duwen de eerste medische studenten bij een GGD en een Arbodienst een verplicht co-schap Sociale Geneeskunde liepen.’
In 1999 kwam een nieuw curriculum voor de medische studenten tot stand. Tropenjaren volgden tot 2006 voor hem en zijn collega dr. Gerdien de Weert om alle uitbreidingen van het sociaal geneeskundige onderwijs bij te benen. Zijn collegestof bundelde hij in 1997 en na verschillende drukken in 2002 in het boek Een kathedraal van Zorg en in de Engelse variant daarvan Health and Health Care in the Netherlands.
Per 1 juli 2007 gaan de onderzoeksactiviteiten van Schrijvers over in de Unit Innovaties in de Zorg binnen het Julius Centrum, dat hij in 1996 met collega prof. Rick Grobbee oprichtte. Zijn aandacht blijft liggen bij Disease Management en Spoedzorg. Schrijvers: ‘Ik begrijp nog steeds niet helemaal hoe die kleine structuren binnen Disease management en spoedzorg precies functioneren. Er is tegenwoordig ook veel uitwisseling met collega’s in Noord Amerika en elders in Europa. Dat verrijkt het inzicht in hoge mate. Elk land is op dit terrein een laboratorium voor een ander land..Voorlopig heb ik mijn handen vol aan de nieuwe Unit. Toch zou ik nog twee boeken willen schrijven.Het ene krijgt als titel, De gemoderniseerde kathedraal van zorg. Het tweede boek moet gaan over ondernemersschap en gelijke toegang tot de zorg. Beide zijn belangrijk maar o zo moeilijk te combineren. Hierbij zou ik de kennis van macro econoom weer kunnen gebruiken.’
Als oud hoogleraar Public Health en gezondheidseconoom bij het UMC Utrecht. geeft hij met zijn nieuwe boek ‘Zorginnovatie volgens het Cappuccinomodel.’ zijn visie hoe de gezondheidszorg eruit zou kunnen zien in een maatschappij met schaarste aan zorg. Het boek is bestemd voor het middenkader van zorgorganisaties. Naast schrijver van boeken en artikelen over de gezondheidszorg is Guus lid van enkele stuurgroepen en begeleidingscommissies en geef ik lezingen en workshops.
Guus Schrijvers is voor voordrachten, dagvoorzitterschappen, interviews en onderzoeksopdrachten te bereiken via [email protected] en telefonische via zijn secretaresse Annet Esser op telefoonnummer 030 250 9359.
Decentralisaties 