Zingeving in de zorg
ArrayOp vrijdag 18 maart heeft het Radboudumc het ZonMw-signalement Zingeving in zorg: De mens centraal ontvangen. ZonMw wil bereiken dat de kwaliteit van zorg verbetert door meer aandacht te hebben voor zingeving. Jan Smit, hoogleraar Interne Geneeskunde van het Radboudumc, legt uit waarom zingeving in de zorg belangrijk is.
Een signalement over zingeving, is dat nodig?
Zingeving is een integraal onderdeel van de zorg, daarom zou er eigenlijk niet apart aandacht aan besteed hoeven te worden. Maar ik word in de spreekkamer regelmatig geconfronteerd met patiënten die we medisch gezien beter hebben gemaakt, maar dat niet zo ervaren. De zorg is gefragmenteerd en gemedicaliseerd, terwijl ziek zijn meer is dan een niet gezond functionerend lichaam. We kunnen veel oplossingen bieden, maar niet elke oplossing zorgt voor betere kwaliteit van leven.
In de 17e eeuw stelden Descartes en Hobbes dat de natuur uit deeltjes is opgebouwd. De mens werd een apparaat, ziekte een mechanisch defect. De geest was van een andere entiteit, niet verbonden met het lichaam. Deze materialistische benadering heeft ons spectaculaire ontwikkelingen gebracht, zo stelt Jan Smit. Maar de kwantificering van het lichaam en de ontkoppeling van lichaam en geest hebben ook geleid tot fragmentatie van de geneeskunde, een verarmde relatie tussen zorgverlener en patiënt en zorg waarin zingeving geen vanzelfsprekendheid meer is.
Hoe kan het beter?
We moeten zorgverlening beschouwen als een ontmoeting tussen mensen, waarin de kwetsbaarheid van de patiënt en zorgverlener centraal staan. Waarbij je niet zozeer spreekt over de symptomen en klachten van een patiënt, maar over zijn of haar persoonlijke verhaal. Als behandelaar word je dan gesprekspartner, de patiënt wordt een persoon. Zo kom je echt in gesprek met elkaar en is het mogelijk om gezamenlijk over oplossingen te denken waar je beter van wordt. Vaak leidt dit tot een behandeling van de medische klachten, maar niet in alle gevallen is een medicijn of operatie de beste oplossing. Soms blijkt een verandering in levensstijl de meest effectieve behandeling te zijn. Of het besluit om geen hartklep te implanteren wanneer dit niet bijdraagt aan kwaliteit van leven.
Het financieringssysteem laat hier weinig ruimte voor. Hoe gaat u dat oplossen?
Hier ligt een uitdaging. We moeten het huidige systeem bevragen en onderzoeken hoe we hier invulling aan kunnen geven. Minder behandelen leidt tot minder kosten. Zorgverzekeraars moeten durven vertrouwen op zorgverleners, andersom moeten zorgverleners de meerwaarde van deze integrale aanpak aantonen. We moeten zaken anders aan durven pakken, maar het is niet vrijblijvend. Het moet beter zijn voor de patiënt en de maatschappij.
Bron: Radboudumc