Stimuleer je bruine vet en val af!
ArrayHet belang van een holistische benadering als je gezonder wil worden en wil afvallen
1 op de 2 volwassenen van 20 jaar en ouder heeft overgewicht (50,9 %) en 1 op de 7 heeft ernstig overgewicht en is obees (14,2%).* Voor de ouderen van 75 jaar en ouder gelden zelfs hogere cijfers (56% heeft overgewicht en 16,9% is obees) (CBS, 2015). Overgewicht, en vooral obesitas, heeft grote gevolgen voor de gezondheid en hangt samen met allerlei chronische aandoeningen als diabetes type 2, hart- en vaatziekten, sommige vormen van kanker, vruchtbaarheidsproblemen en depressie.
Prof. Dr. Liesbeth van Rossum is net één week professor als we haar spreken. Ze is internist-endocrinoloog (“hormonendokter”) bij het Erasmus MC en hoofd van het Centrum Gezond Gewicht – divisie volwassenen, een centrum voor diagnostiek van de onderliggende oorzaken van obesitas en innovatieve behandelstrategieën. Tijdens het Congres Arts & Voeding op 3 juni aanstaande presenteert Van Rossum de nieuwste inzichten die bijdragen aan een gezond gewicht.
Holistische benadering: niet al het vet in je lichaam is slecht
“Het aloude gezegd is: Ieder pondje komt door het mondje. Maar helaas zie ik tijdens mijn spreekuren ook vele obese mensen die helemaal niet zoveel eten, en wellicht zelfs te weinig. Ik ben dan ook veel meer voor een holistische benadering. Het gaat om voeding, bewegen, de mate van stress in je leven, je spiermassa, psychische factoren, je genetische samenstelling, de sociale en culturele omgeving, maar bijvoorbeeld ook om het percentage aan bruin vet in je lichaam. Want niet al het vet in de mens is slecht. Bruin vet blijkt juist zelfs heel belangrijk te zijn. Dit is “goed” vetweefsel dat ingenomen calorieën om zet in warmte en zo samen met andere factoren de verbranding in de mens verzorgt. Uit recent onderzoek is gebleken dat je dit bruine vet kunt stimuleren door het eten van bepaalde voedingsmiddelen. Een voorbeeld is het eten van rode pepers. Hierin zit niet alleen veel vitamine C, maar ook capsaïcine dat bruin vet effectueert, oftewel aan de slag zet om te gaan verbranden. Ook dranken als groene thee en koffie kunnen de verbranding stimuleren. Obese mensen blijken gemiddeld minder bruin vet te hebben, hun verbranding gaat dus trager.”
“Daarnaast kan het wellicht ook helpen om de kamertemperatuur in huis niet te hoog te zetten. Uit recent gepresenteerd onderzoek uit Japan blijkt namelijk dat het beter is om je verwarming in de winter niet te hoog te zetten, want een lagere kamertemperatuur gaat gepaard met een kleinere buikomvang en lager gewicht en zou daarmee dus ook de kans op diabetes II wellicht verlagen.”**
“Vergeet ook de impact van cultuur en de familiecontext niet op het gewicht en de mogelijkheid om af te vallen! Staan er bij u thuis altijd grote schalen met allerlei heerlijke, zoete koekjes en wordt het niet geaccepteerd als je hiertegen “Nee” zegt? Dan is het moeilijker om af te vallen. In de behandelstrategieën die we voorleggen aan onze patiënten nemen we dan ook altijd de sociale context mee. De steun en het vertrouwen vanuit de thuissituatie is zeer belangrijk.”
“We krijgen steeds meer begrip voor het ontstaan van obesitas Bij een klein aantal mensen is het verzadigingsmechanisme volledig kapot, zij blijven honger houden. Dan blijven er inderdaad pondjes ingaan, maar kan je het hun kwalijk nemen? Dit is een genetische afwijking, die momenteel zeer moeilijk behandelbaar is en waarvoor wereldwijd nu nieuwe medicijnen voor worden ontwikkeld.
“Om een gezond leven te leiden, is kennis van voeding een belangrijke voorwaarde. Naast voldoende beweging en voldoende slaap. Maar let ook op de medicijnen die je slikt. Heb je last van maagzuur of allerlei allergieën, slik je antidepressiva? Ook die kunnen bij sommigen gewichtstoename veroorzaken, soms ook door stimulatie van het hongergevoel. Overleg dus altijd met je arts of je ze wel langdurig nodig hebt en of de bijwerkingen van gewichtstoename opwegen tegen het gunstige effect ervan.”
Dieet? Nee, liever veel verse groenten en onbewerkte producten
“Ik ben dan ook tegen diëten in de zin van dat je alleen maar de calorische intake verlaagt. Tenzij er al sprake is van diabetes type 2 waar iemand insuline voor gebruikt. Qua voeding adviseer ik mensen om niet mee te gaan in allerlei hypes, maar om de Schijf van Vijf aan te houden. Dus gezond met veel verse groenten en onbewerkte producten en niet te veel en ook niet te weinig te eten. Laag-calorische diëten, welk type dan ook, werken allemaal wel op de korte termijn, maar zijn op de lange termijn schadelijk voor het gewicht. Dit komt doordat ze zowel je natuurlijke hongergevoel, dat een complex samenspel is van hongerhormonen en verzadigingssignalen is, verstoren en uiteindelijk meer honger veroorzaken. Tegelijk wordt ook nog de verbranding trager. Het perfecte recept om weer in gewicht aan te komen, en meestal nog boven het uitgangsgewicht ook!”
“Bij iedereen komt dat pondje gewoon anders binnen en veroorzaakt het ook weer andere dingen. Afhankelijk van wie je bent, wat je biologische aanleg is tot overgewicht, wat je doet, je cultuur en hoeveel je beweegt. Naar dat totaal moet je per individu kijken om daadwerkelijk effectief te kunnen zijn in de aanpak van overgewicht.”
Prof. Dr. Liesbeth van Rossum
Internist-endocrinoloog, Erasmus MC
Hoofd Centrum Gezond Gewicht, divisie volwassenen
Liesbeth van Rossum is internist-endocrinoloog in het Erasmus MC in Rotterdam. In 1998 verrichte zij onderzoek op het gebied van hormonen en obesitas in Baltimore, VS. In 2000 deed zij haar artsexamen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam (cum laude) en promoveerde in 2005 (cum laude) op het gebied van corticosteroïden en stress-gerelateerde ziekten. Na haar klinische opleiding tot internist-endocrinoloog richtte zij samen met kinderarts Erica van den Akker in 2011 het Centrum Gezond Gewicht op, een academisch centrum voor diagnostiek van onderliggende oorzaken van obesitas en innovatieve behandeling strategieën. In mei 2016 ontving zij voor haar obesitas onderzoek een prestigieuze Vidi subsidie van NWO, een grote subsidie voor 5-jarig onderzoek. Van Rossum is lid van het bestuur van de Nederlandse Vereniging voor Endocrinologie, Partnerschap Overgewicht Nederland, obesitas-werkgroep van de Nederlandse Diabetes Federatie en de gemeentelijke adviesraad voor overgewicht in Rotterdam. Op internationaal gebied maakt zij deel uit van het Obesity Genetics Network en de Novo Nordisk European Medical & Strategic Obesitas Working Group. Daarnaast is zij lid van de wetenschappelijke adviesraad van Lifelines, een grote nationale cohort studie en biobank, Voorzitter van Young Erasmus (interfacultair netwerk van excellente wetenschappers), en lid van De Jonge Academie van de KNAW. Zij heeft ca 100 publicaties op haar naam en ontving meer dan 20 awards voor haar wetenschappelijk onderzoek in de afgelopen jaren.
*Obees wil zeggen dat iemand een B.M.I (body mass index) heeft van tussen de 30.0 en 34.9. B.M.I. Reken zelf uw B.M.I. uit: deel uw gewicht in kg door het kwadraat van de lengte in meter. Dus voorbeeld: weegt u 70 kilo en bent u 1.73 lang? Deel 70 kilo dan door 1.73 x 1.73.
** Saeki K, Obayashi K, Kurumatani N. #FRI-608: Obesity and Indoor Cold Exposure: A Cross-Sectional Analysis of Population-Based Study. Presented at: ENDO 2016; April 1-4, 2016; Boston, MA.
