Ziek door stress

Voor de één leidt een stressvolle situatie tot een trauma, de ander gaat rustig door. Dit verschil is genetisch bepaald. Het toedienen van hormonen zou trauma’s tegen kunnen gaan. Onderzoeker Vera Brinks van de Universiteit Leiden toont dit aan in haar proefschrift. ‘Stress helpt de mensen om belangrijke gebeurtenissen te onthouden. Als je eten aan het zoeken bent en een leeuw je pad kruist, dan heb je in het vervolg een grotere overlevingskans wanneer je onthoudt waar je de leeuw tegenkwam’. Maar sommige mensen kunnen de herinnering aan een traumatische ervaring niet meer loslaten, ze zijn prikkelbaar en hebben concentratieproblemen.

Stress: waarom wordt de een er ziek van en de ander niet? Genetische verschillen in de werking van stresshormonen bieden mogelijk een verklaring, blijkt uit onderzoek van Vera Brinks. Op 19 februari verdedigt zij haar proefschrift. Vera Brinks: ‘Onderzoek bij muizen helpt ons beter te begrijpen hoe het angstgeheugen bij mensen met een post-traumatische stress-stoornis werkt.’

Brinks onderzocht welke effecten corticosteroïden hebben op de hersenen. ‘Corticosteroïden hechten zich in de hersenen aan twee verschillende soorten receptoren: MR en GR,’ vertelt Brinks. ‘Via deze receptoren beïnvloeden corticosteroïden onze emoties en leer- en geheugenprocessen.’ Om zicht te krijgen op de afzonderlijke rol van MR en GR nam Brinks muizen als onderzoeksobject. Activitatie van MR en GR is bij muizen eenvoudig te manipuleren. Bijkomend voordeel van muizen is dat zij gemakkelijk genetisch te modificeren zijn. Dat stelde Brinks in staat om de invloed van genetische verschillen op het effect van stress te onderzoeken.

Verontrustend detail: muizen raakten hun traumatische herinneringen niet meer kwijt wanneer Brinks een van de receptoren, de MR, genetisch uitschakelde. Het verband met PTSS is ook hier gemakkelijk gelegd. ‘Muizenstammen vormen een goed model om de ontwikkeling en uitdoving van het angstgeheugen in PTSS-patienten te bestuderen,’ zegt Brinks. Haar onderzoek biedt bovendien aanknopingspunten voor de behandeling van de aandoening. ‘Misschien zijn soldaten met een bepaalde genetische opmaak er wel bij gebaat als zij preventief stresshormonen toegediend krijgen na een traumatische gebeurtenis, om hen zo te beschermen tegen traumatische herinneringen. Bij andere soldaten zouden de herinneringen daardoor mogelijk juist versterkt worden.’

Voorlopig is zo’n scenario nog toekomstmuziek, realiseert Brinks zich. De stap van muis naar mens is een grote, dus vervolgonderzoek is noodzakelijk. Brinks is blij dat ze daar een startpunt voor heeft kunnen bieden. ‘Ik vind het belangrijk dat anderen iets hebben aan de uitkomsten van mijn onderzoek.’

Brinks verrichtte haar onderzoek in een laboratorium van het Leiden/Amsterdam Center for Drug Research. De promovenda liet bijnierloze muizen herhaaldelijk naar een lekkernij zoeken op verschillende plaatsen. Door in verschillende doses een stresshormoon toe te dienen, manipuleerde Brinks de activatie van MR en GR. Haar belangrijkste observatie: muizen met zowel GR- als MR-activatie waren gemotiveerder, waren minder angstig en onthielden beter waar de lekkernij te vinden was. ‘Emotie verbetert de cognitieve prestatie,’ concludeert Brinks. Voorbij een optimum leidde nog sterkere GR-activatie echter tot een dermate hoge emotionele reactiviteit dat het leren achteruit ging.

De conclusie lijkt eenvoudig: te veel stresshormoon schaadt het geheugen. Maar zo simpel is het niet, ontdekte Brinks. Het effect van stresshormonen blijkt niet alleen afhankelijk van de dosis, maar ook van de genetische opmaak van de muis. Brinks kwam hier achter door twee genetisch verschillende muizenstammen met elkaar te vergelijken. Toediening van een stresshormoon bleek de herinnering aan een traumatische gebeurtenis te verminderen ófte versterken, afhankelijk van de genetische achtergrond van de muizen. Bovendien was het tijdstip van toediening van het hormoon van groot belang.

Redactie Medicalfacts/ Janine Budding

https://www.medicalfacts.nl

Ik heb mij gespecialiseerd in interactief nieuws voor zorgverleners, zodat zorgverleners elke dag weer op de hoogte zijn van het nieuws wat voor hen relevant kan zijn. Zowel lekennieuws als nieuws specifiek voor zorgverleners en voorschrijvers. Social Media, Womens Health, Patient advocacy, patient empowerment, personalized medicine & Zorg 2.0 en het sociaal domein zijn voor mij speerpunten om extra aandacht aan te besteden.

Ik studeerde fysiotherapie en Health Care bedrijfskunde. Daarnaast ben ik geregistreerd Onafhankelijk cliëntondersteuner en mantelzorgmakelaar. Ik heb veel ervaring in diverse functies in de zorg, het sociaal domein en medische-, farmaceutische industrie, nationaal en internationaal. En heb brede medische kennis van de meeste specialismen in de zorg. En van de zorgwetten waaruit de zorg wordt geregeld en gefinancierd. Ik ga jaarlijks naar de meeste toonaangevende medisch congressen in Europa en Amerika om mijn kennis up-to-date te houden en bij te blijven op de laatste ontwikkelingen en innovaties. Momenteel ben doe ik een Master toegepaste psychologie.

De berichten van mij op deze weblog vormen geen afspiegeling van strategie, beleid of richting van een werkgever noch zijn het werkzaamheden van of voor een opdrachtgever of werkgever.